Onder het oppervlak van Venus zit wellicht een zee van magma verstopt. Onderzoek hiernaar geeft meer kennis over het verre verleden van de aarde.
De aarde en Venus zijn van vergelijkbare grootte, bestaan uit vergelijkbare materialen en zijn elkaars buren in het zonnestelsel. Toen deze planeten ontstonden, waren ze waarschijnlijk allebei gesmolten. Vermoedelijk hadden ze destijds oceanen van magma op hun oppervlak.
In de miljarden jaren daarna stolde de korst van beide planeten. Wat overbleef, was een laag magma onder een rotsige schil. De ondergrondse magmaoceaan van de aarde is zo’n 2 miljard jaar geleden versteend. Maar die van Venus is misschien nog steeds aanwezig.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Rond de hele kern
Het grootste verschil tussen de aarde en Venus is dat onze planeet te maken heeft met plaattektoniek. Daardoor beweegt koud materiaal vanaf het oppervlak in de richting van de kern. Venus kent geen plaattektoniek, zodat haar binnenste warmer zou moeten zijn dan dat van de aarde.
Planeetwetenschapper Joseph O’Rourke van de Arizona State-universiteit in de VS simuleerde hoe Venus in de loop der tijd is afgekoeld. ‘De aarde en Venus bestaan uit hetzelfde spul en zijn min of meer even groot. Maar door het gebrek aan plaattektoniek koelt Venus ongeveer twee keer zo langzaam af’, zegt hij.
O’Rourke berekende dat Venus hierdoor mogelijk nog altijd een meer dan 200 kilometer dikke ondergrondse magmaoceaan heeft. Dat is ongeveer 2 procent van de totale diameter van de planeet. De magmaoceaan zou zich uitstrekken rond de hele kern van Venus.
Momenteel ondergaat Venus mogelijk hetzelfde proces als de aarde miljarden jaren geleden: de magmaoceaan is geleidelijk aan het afkoelen en stollen. Volgens O’Rourke gaat dit zeker nog eens 2 miljard jaar duren. Het bestuderen van dit proces kan ons helpen te begrijpen hoe de aarde zich ontwikkelde toen zijn eigen gesmolten laag afkoelde.
Vroegere en toekomstige aarde
Om het bestaan van deze oceaan te bevestigen, zullen we een ruimtesonde naar Venus moeten sturen. Die moet dan meten in welke mate de planeet wordt uitgerekt onder invloed van getijdenkrachten van de zon. Dat hangt namelijk af van of Venus wel of niet een oceaan verstopt. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA en haar Europese evenknie ESA denken allebei na over missies waarbij een sonde naar Venus wordt gestuurd.
‘Venus is zo’n beetje de vroegere en toekomstige aarde’, zegt O’Rourke. ‘De planeet lijkt op de superwarme aarde van vroeger en geeft misschien ook een vooruitblik op de toekomstige aarde, als het broeikaseffect uit de hand loopt en alle oceanen wegkoken. Als we op pad gaan naar Venus en daar een magmaoceaan aantreffen, zal dat inzicht geven in hoe we de geschiedenis van de aarde moeten interpreteren.’
O’Rourke zou zijn resultaten dit weekend presenteren op de Lunar and Planetary Science Conference in Texas, maar die bijeenkomst is afgelast.
