Een superzwaar zwart gat vliegt met meer dan duizend kilometer per seconde door het heelal. Waarschijnlijk is dit het resultaat van een gigantische kosmische botsing.
Twee superzware zwarte gaten zijn op elkaar gebotst en samengesmolten. Deze gebeurtenis heeft het resulterende nóg zwaardere zwarte gat met een hoge snelheid weggekatapuleerd. Dat reist nu met een enorme snelheid weg van de plaats van de crash, waardoor het een van de snelst bewegende zwarte gaten is die we ooit hebben gezien.
Groeispurt
Astronomen proberen uit te vogelen hoe de superzware zwarte gaten die schuilgaan in de kernen van sterrenstelsels zo groot zijn geworden. Een mogelijkheid is dat kleinere (maar nog steeds massieve) zwarte gaten zijn samengesmolten en zo tot grotere exemplaren zijn uitgegroeid. Er is alleen weinig direct bewijs dat dit gebeurt.
'Twee Hubblecamera’s uitzetten zou ontzettend dom zijn'
Om kosten te besparen, overweegt NASA om instrumenten van ruimtetelescoop Hubble uit te schakelen. Belachelijk, vindt sterrenkundige Rogier Windhorst.
Het team van astronoom Marco Chiaberge van de Johns Hopkins-universiteit in de VS zegt nu bewijs te hebben gevonden van zo’n samengesmolten, superzwaar zwart gat dat uit het centrum van zijn sterrenstelsel is weggeschoten. Het beweegt nu met een snelheid van meer dan duizend kilometer per seconde.
Ik vertrek
Astronomen hebben dit sterrenstelsel, 3C 186 genaamd, al eerder bekeken met de Hubble-ruimtetelescoop. Ze ontdekten toen dat het centrale zwarte gat niet op zijn plek zat. Het zwarte gat is een quasar, wat wil zeggen dat de materie die rond het zwarte gat draait flink heet is en veel licht uitstraalt. Dit licht leek niet precies uit het midden van het stelsel te komen. Door de verdeling van sterren in het stelsel te bestuderen, stelden de astronomen vast dat het zwarte gat zich 33.000 lichtjaar van het centrum bevond. Waarschijnlijk is het zwarte gat uit het lood geslagen door een gewelddadige gebeurtenis, zoals een botsing met een ander zwart gat en de fusie die daarop volgde.
Chiaberge en zijn team gebruikten de Very Large Telescope in Chili en de Subaru-telescoop in Hawaï om het zwarte gat nauwkeuriger te analyseren. Ze ontdekten dat het licht iets blauwer is dan gewoonlijk. De kleur van licht verandert als het extreem snel naar de waarnemer toe beweegt. Het gas in het gebied rondom het gat vertoont minder tekenen van deze zogeheten blauwverschuiving. Dit suggereert dat het zwarte gat relatief sneller beweegt dan de rest van het sterrenstelsel.
Terugslag
Volgens de onderzoekers is de meest waarschijnlijke verklaring dat twee sterrenstelsels op elkaar zijn geklapt en zijn samengevoegd. Hun centrale zwarte gaten zijn daarbij samengesmolten tot één groter geheel. Deze samensmelting heeft rimpelingen in de ruimtetijd veroorzaakt, zogeheten zwaartekrachtgolven, die vooral één kant op wegtrokken. Het nieuw gevormde zwarte gat kreeg daardoor een duw de andere kant op – een beetje alsof het de terugslag van een geweerschot te verduren kreeg.
‘Het bewijs voor een terugslag lijkt sterk’, zegt astronoom Alessia Gualandris van de Universiteit van Surrey in het Verenigd Koninkrijk. ‘Hoewel we nooit zekerheid krijgen in de astrofysica, is dit overtuigend.’
Astronoom Luke Zoltan Kelley van de Universiteit van Californië in de VS vindt dit object een van de beste kandidaten voor een samengesmolten superzwaar zwart gat. Wel wijst hij erop dat het moeilijk is om goed het licht te meten in het gebied rond het zwarte gat. Het is niet ongebruikelijk dat superzware zwarte gaten sneller lijken te bewegen dan de omgeving, zelfs als ze niet zijn samengesmolten. We kunnen dit werk dus niet zien als definitief bewijs voor een terugslagscenario, zegt hij. ‘We hebben nog veel zorgvuldigere modellen van het stralingsgebied nodig om vertrouwen te krijgen in de terugslaghypothese.’
