Onze interne biologische klok speelt een rol bij het ontstaan en de uitzaaiing van kanker. Volgens Zwitserse onderzoekers wordt het succes van een kankerbehandeling en de betrouwbaarheid van een kankerdiagnose daarom bepaald door het tijdstip op de dag waarop deze plaatsvinden.
We hebben allemaal een biologische klok, ook wel het circadiaan ritme genoemd. Deze interne klok reguleert ons slaapritme en andere processen in ons lichaam, volgens een dag- en nachtritme van ongeveer 24 uur.
Het was al langer bekend dat een chronisch verstoord circadiaan ritme, door bijvoorbeeld jetlags of nachtdiensten, het risico op het ontstaan van kanker kan verhogen. Recentere onderzoeken lieten zien dat de kans op uitzaaiingen hiermee ook toeneemt. Uit een uitgebreide analyse van eerdere onderzoeken concluderen Zwitserse wetenschappers dat er een optimaal tijdstip is per kankersoort om deze op te sporen en te behandelen. Ze keken daarbij voornamelijk naar uitzaaiingen. Hun bevindingen publiceerden ze in Trends in Cell Biology.
Waarom een inpoldering in de Biesbosch alles zegt over het landbouwbeleid van afgelopen eeuw
Eerst de boerderij, dan pas de natuur: de agrarische sector staat er bij veel mensen niet goed op. Historicus Marij Leenders beschrijft in haar onderz ...
Nieuwe manier van behandelen
De meeste kankerpatiënten sterven als gevolg van uitzaaiingen. Een uitzaaiing ontstaat wanneer cellen van de primaire tumor loskomen en door het lichaam naar een andere plek reizen. De snelheid waarmee deze cellen loskomen varieert gedurende de dag. Dit ritme verschilt per kankersoort. Het circadiaan ritme beïnvloedt dus wanneer uitzaaiingen ontstaan.
Daarom pleiten de onderzoekers voor een nieuwe manier van behandelen, waarbij behandelaars gebruikmaken van het feit dat er op bepaalde tijdstippen meer kans is op uitzaaiingen. Bij zo’n behandeling worden medicijnen toegediend op specifieke tijdstippen. Uit de klinische onderzoeken die ze bespreken blijkt dat bij een dergelijke behandeling de overlevingskans kan toenemen.
Kankerdiagnose timen
Bovendien neemt ook de ernst van bijwerkingen af, omdat ook de toxiciteit van kankermedicijnen afhankelijk is van het tijdstip. Het optimale tijdsstip verschilt per kankersoort en behandeling. Ook benadrukken de onderzoekers dat de voordelen afhangen van andere factoren, zoals geslacht en leeftijd.
Kanker diagnosticeren op een specifiek tijdstip kan ook positief uitpakken. Om kanker te detecteren nemen artsen stukjes weefsel af, zogeheten biopten. Hierin kijken ze of ze door kankercellen geproduceerde eiwitten aantreffen. Ook de productie van deze eiwitten varieert gedurende de dag. Door dit in kaart te brengen en door vervolgens biopten op tijdstippen te nemen waarop de eiwitproductie het hoogst is, neemt de kans af dat artsen de aanwezigheid van kankercellen over het hoofd zien.
Aandacht tekort
Volgens chronobioloog Frank Scheer van de Harvard-universiteit in de Verenigde Staten, die niet betrokken was bij het onderzoek, is dit een erg belangrijk onderzoeksveld. ‘Het onderzoek naar dit onderwerp is al lang bezig, en laat veelbelovende resultaten zien. Het heeft alleen nog niet de aandacht gekregen die het verdient van zowel het brede publiek als artsen.’
Scheer benadrukt dat er wel nog haken en ogen zitten aan deze manier van behandelen. Niet alleen is het effect van een getimede behandeling anders bij mannen dan bij vrouwen, ook verschilt het circadiane ritme tussen individuen. ‘Ondanks dat er nog veel onzekerheden zijn en we beter moeten begrijpen welke factoren een rol spelen bij het succes ervan, is een behandeling als deze in de toekomst zeker realistisch.’
