In de komende maanden kan er tijdelijk een extra ster aan de hemel verschijnen. De dubbelster T Coronae Borealis belooft namelijk kortstondig helder op te gaan lichten. Dit gebeurt slechts eens in de tachtig jaar.
Als je de komende nachten omhoog kijkt naar het sterrenbeeld Noorderkroon (Corona Borealis) dan zou het kunnen dat je een nieuwe ster aan de hemel ziet. Volgens sterrenkundigen is het zeer waarschijnlijk dat daar binnenkort een lichtpuntje opduikt dat net zo helder is als de Poolster (of Polaris), en dus met het blote oog zichtbaar is. Ze verwachten dat de ‘nieuwe ster’ zich ergens tussen nu en september zal laten zien.
Zodra deze nieuwe ster opduikt moet je snel zijn. Al na een paar nachten fonkelen, zal hij uitdoven en voor ongeveer tachtig jaar aan ons zicht verdwijnen. Het is een echte once-in-a-lifetime-waarneming, schrijft NASA.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Uitbarsting
Voor de duidelijkheid: het gaat hier niet om de geboorte van een nieuwe ster. T Coronae Borealis, of kortweg T CrB, is een zogeheten nova. Dat is een ster waarbij een uitbarsting plaatsvindt, waardoor hij helder oplicht aan de hemel. Bij T CrB komen die uitbarstingen met enige regelmaat voor. De laatste keer was bijna 80 jaar geleden, in 1946. De keer daarvoor was in 1866. En er zijn historische bronnen die erop lijken te wijzen dat deze ster ook in 1787 en 1217 met het blote oog zichtbaar was aan de hemel.
T CrB bestaat uit twee sterren die op ongeveer 3000 lichtjaar afstand om elkaar heen draaien. De ene ster is een witte dwerg, het kleine compacte overblijfsel van een zonachtige ster. De andere is een rode reus, een ster die aan het eind van zijn leven is opgezwollen tot een enorm formaat. Normaal gesproken is dit dubbelstersysteem te zwak om met het blote oog vanaf de aarde te zien.
Explosieve reactie
De zwaartekracht van de kleine compacte witte dwergster is zo sterk dat hij waterstofgas van zijn opgezwollen compagnon naar zich toe trekt. Dat gas vormt een kolkende schijf rondom de witte dwergster en regent van daaruit neer op het steroppervlak.
Als er genoeg waterstofgas neergedaald is op het oppervlak van de witte dwergster, dan lopen de temperatuur en druk in deze gaslaag dusdanig op dat er een kernreactie op gang komt, waarbij waterstof fuseert tot helium. Dat resulteert in een explosieve thermonucleaire kettingreactie. Tijdens die uitbarsting licht T CrB zo helder op dat hij een paar dagen lang met het blote oog zichtbaar is vanaf de aarde.
Spotten
T CrB is een van de slechts vijf regelmatig terugkerende novae in ons sterrenstelsel. Het is lastig om de uitbarstingen van novae precies te voorspellen. De enige hint is dat het licht vlak van te voren iets afzwakt. Dat is wat sterrenkundigen nu hebben waargenomen bij T CrB. Daarom verwachten ze de uitbarsting in de komende maanden.
Wil je deze eens-in-je-leven-gebeurtenis waarnemen? Kijk dan tijdens heldere, donkere nachten omhoog. Noorderkroon, het sterrenbeeld waarin je deze dubbelster huist, staat in het voorjaar en de zomer tamelijk hoog aan de hemel. Het is een tamelijk klein sterrenbeeld in de vorm van de letter C, tussen de sterrenbeelden Hercules en Boötes (Ossenhoeder). Als je nu regelmatig kijkt, zie je het misschien als er ineens een nieuwe ster in opduikt. Succes!
