Mensen die recent gevaccineerd zijn tegen tetanus blijken minder kans te hebben om de ziekte van Parkinson te ontwikkelen. Dat suggereert dat de bacteriële infectie een rol speelt bij deze aandoening.
Een infectie met tetanusbacteriën zou de ziekte van Parkinson kunnen veroorzaken. Dat radicaal nieuwe idee volgt uit de bevinding dat mensen die onlangs zijn gevaccineerd tegen tetanus later maar half zoveel kans hebben om de diagnose Parkinson te krijgen. ‘Hoe dichter bij de vaccinatiedatum, hoe kleiner de kans dat mensen de diagnose krijgen’, zegt epidemioloog Ariel Israel van de universiteit van Tel Aviv in Israël.
Dit impliceert dat de algemeen verkrijgbare tetanusvaccins Parkinson kunnen voorkomen of behandelen – mits de vondst bevestigd wordt door andere experimenten. Als dat lukt, ‘is het groot nieuws’, zegt Israël. ‘Ik hoop echt dat het de manier zal veranderen waarop we de ziekte begrijpen en behandelen.’
Kunnen fagen helpen in de strijd tegen antibioticaresistentie?
Faagtherapie kan de toegenomen antibioticaresistentie het hoofd bieden. Deze kleine virussen kunnen specifieke bacteriën doden.
Parkinson
De ziekte van Parkinson is een neurodegeneratieve aandoening die meestal oudere mensen treft. De ziekte gaat gepaard met trillende en moeizame bewegingen. Parkinson wordt veroorzaakt doordat hersencellen die bewegingen aansturen afsterven. De oorzaak van de aandoening is onbekend.
De onderzoekers analyseerden de gegevens van een grote zorgverzekeraar in Israël om te zien of vaccinaties die op volwassen leeftijd waren toegediend, verband hielden met een verhoogd of verlaagd risico op Parkinson. Ze selecteerden bijna 1500 mensen bij wie de diagnose Parkinson was gesteld tussen de 45 en 75 jaar oud. Deze gegevens vergeleken ze vervolgens met een vijf keer zo grote controlegroep, geselecteerd op vergelijkbare kenmerken.
Ze ontdekten dat 1,6 procent van de mensen met Parkinson vóór hun diagnose een tetanusvaccin hadden gehad, vergeleken met 3,2 procent van de mensen zonder de ziekte. Mensen zonder Parkinson waren dus vaker gevaccineerd dan mensen die de ziekte wel kregen.
Dit mogelijke beschermende effect was groter bij mensen die het vaccin recent hadden gehad. Niemand ontwikkelde binnen twee jaar na de vaccinatie Parkinson.
Speeksel
In Israël krijgen volwassenen een tetanusvaccin als ze een wond hebben die is vervuild met aarde, uitwerpselen of speeksel, omdat de bacterie die tetanus veroorzaakt, Clostridium tetani, in deze stoffen kan voorkomen. Als de ziekteverwekker een wond infecteert, kan dit leiden tot slopende spierkrampen en zelfs de dood.
Het is bekend dat C. tetani een gifstof afgeeft die zenuwcellen beschadigt. Het zijn de effecten van dit gif die de kenmerkende spierkrampen veroorzaken na een tetanusinfectie van een wond. Dit lijkt het mogelijk verband met Parkinson te onderstrepen,
Het tetanusvaccin bestaat uit een onschuldige variant van de gifstof. Wanneer die in het lijf wordt gespoten, zal het immuunsysteem antilichamen aanmaken die ook effectief zijn tegen het echte gif.
C. tetani kan ook voorkomen in de menselijke darmen, zonder daar schade aan te richten. Israel speculeert dat Parkinson ontstaat als het op de een of andere manier vanuit de darmen in de neus terechtkomt, waar het gif zich via de zenuwcellen naar de hersenen kan verplaatsen.
‘We weten dat dit gif zich langs de neuronen kan verplaatsen’, zegt hij. ‘Ik denk niet dat alleen al de aanwezigheid van Clostridium tetani ergens in het microbioom voldoende is om de ziekte te veroorzaken. Er zijn waarschijnlijk andere factoren, zoals genetische factoren, die ervoor zorgen dat sommige mensen extra gevoelig zijn voor de schade die het gif veroorzaakt.’
De moeite waard
Neuroloog Roger Barker van de Universiteit van Cambridge zegt dat dit onderzoek vrij kleine aantallen mensen betrof. ‘Dat maakt het moeilijk om harde conclusies te trekken’, zegt hij. ‘Maar ik denk dat het interessant is en de moeite waard om te onderzoeken in andere populaties.’
Claire Bale van de liefdadigheidsinstelling Parkinson’s UK zegt dat de bevindingen ‘de interessante mogelijkheid oproepen dat tetanusvaccinaties bescherming kunnen bieden tegen de ontwikkeling van Parkinson en zelfs de progressie van de aandoening kunnen vertragen. Aangezien dit iets is wat de huidige behandelingen niet kunnen, zou dit enorm belangrijk zijn als het deze mogelijkheid werkelijkheid blijkt.’
