Ruimtetelescoop Euclid werkt aan een enorme ‘kosmische atlas’. Deze kaart van het heelal moet licht werpen op fundamentele vragen in de natuurkunde en kosmologie.
De Europese ruimtevaartorganisatie ESA heeft de eerste collectie foto’s vrijgegeven die deel uitmaken van de kosmische atlas die ruimtetelescoop Euclid in elkaar zal zetten. Het mozaïek van beelden laat meer dan 14 miljoen sterrenstelsels zien.
‘De schaal is volstrekt onbegrijpelijk’, zei astrofysica Carole Mundell, wetenschappelijk directeur bij de ESA, op 15 oktober tijdens een bijeenkomst van het International Astronautical Congress in Italië. Om het beeld op volledige resolutie weer te geven, zouden meer dan zestienduizend tv-schermen met een 4K-beeldresolutie nodig zijn, zei ze.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Mozaïek
Het mozaïek van 260 beelden is de eerste blik op Euclids project om de grootste en nauwkeurigste kaart van het heelal tot nog toe te maken. Het beeld vertegenwoordigt slechts 1 procent van de uiteindelijke kaart. Het beslaat een gebied aan de zuidelijke hemel dat ongeveer vijfhonderd keer zo groot is als de volle maan.
De blauwe strook op de afbeelding bestaat uit stof en gas uit de Melkweg. Als je inzoomt, zie je wervelende sterrenstelsels die honderden miljoenen lichtjaren van elkaar verwijderd zijn. Sommige daarvan hebben een superzwaar zwart gat in hun centrum, dat zwaartekrachtgolven kan produceren die op aarde meetbaar zijn.
Kosmisch web
Dit beeld is vastgelegd tijdens een twee weken durende periode van waarnemingen in april. De komende zes jaar zal de telescoop autonoom ongeveer een derde van de nachtelijke hemel scannen.
De onderzoekers verwachten dat de uiteindelijke kaart ongeveer 8 miljard sterrenstelsels zal tonen, elk met miljarden sterren, verspreid over 10 miljard jaar in tijd. Door clusters van sterrenstelsels en andere verschijnselen te observeren, zoals hoe zwaartekracht licht buigt, ‘zal Euclides het kosmische web in kaart brengen, de verdeling van materie in ruimte en tijd’, zei projectwetenschapper Valeria Pettorino van de ESA tijdens de bijeenkomst.
Omdat donkere energie en donkere materie van invloed zijn op de vorming van leegtes tussen clusters van sterrenstelsels, kan het meten van deze leegtes helpen om de eigenschappen van deze ongrijpbare verschijnselen te begrijpen, zei ze. Mundell: ‘We testen de fundamentele wetten van de fysica op de extreme schalen van de kosmos.’
