Suikerbieten leveren kristalsuiker. Maar er is veel meer uit te halen, zoals grondstoffen voor plastic, wasmiddelen en verf.
Het leven van een suikerbiet is doorgaans vrij voorspelbaar. Hij wordt geoogst, gaat naar de suikerfabriek en wordt daar verwerkt tot kristalsuiker en tot melasse, een soort stroop. De resterende pulp wordt tegenwoordig vaak gebruikt voor biogasproductie en voor veevoer. Maar daar houdt het nu wel zo’n beetje mee op.
De suikerindustrie zoekt naar meer toegevoegde waarde voor de reststroom van de Beta vulgaris, of beetwortel, zoals de suikerbiet ook wordt genoemd. ‘Want,’ zegt Jacco van Haveren, programmamanager Biobased Chemicals bij Food & Biobased Research van Wageningen UR, ‘het potentieel van de suikerbiet wordt nog lang niet ten volle benut.’
‘Ik probeer robots te ontwikkelen die ook echt een nieuwe stap maken’
Hoe werkt vliegen? Dat lijkt een simpele vraag, maar voor luchtvaarttechnicus en bioloog David Lentink is het een levenslange zoektocht.
Onderzocht wordt hoe door bioraffinage de pulp kan worden opgewaardeerd.’ We rafelen de pulp van de suikerbieten uiteen in primaire componenten, zonder de functionaliteit aan te tasten,’ zegt Van Haveren.
Bioplastic
Bietenpulp bevat namelijk talloze speciale suikers, die ongeschikt zijn voor consumptie. Een daarvan is galacturonzuursuiker. Wageningse onderzoekers zijn er nu met suikerproducent Cosun in geslaagd deze suiker om te zetten in PEF (polyethyleenfuranoaat), een bioplastic.
‘PEF is een duurzaam alternatief voor het plastic uit aardolie dat nu wordt gebruikt als verpakking voor koolzuurhoudende dranken,’ legt Van Haveren uit. ‘Het is vergelijkbaar met plastic, maar heeft als voordeel onder andere dat het gassen minder goed doorlaat, waardoor frisdrank ook langer zijn prik behoudt.’
Naast PEF wordt nu vooral gewerkt aan andere, op galacturonzuur gebaseerde plastics. Bietenpulp bestaat voor een derde uit cellulose. Van cellulosevezels uit hout maakt men bijvoorbeeld papier. De bietenpulpcellulose heeft karakteristieke eigenschappen en brengt geld op als dit bestanddeel wordt gebruikt als grondstof voor verdikkingsmiddelen, als stabilisator in verf, cement en was- en schoonmaakmiddelen.
Lastige productie
Het is producent Cosun inmiddels gelukt pure cellulose te winnen uit de bietenpulp. Normaal gesproken wordt dat uit hout gehaald, maar dat is lastiger en kost veel meer energie. Suikerbietencellulose kan makkelijker gewonnen worden en verwerkt in producten waarvoor houtcellulose te duur is. Wageningen UR en Cosun werken nu samen om de unieke eigenschappen van bietenpulp beter in kaart te brengen. Cosun heeft zelfs plannen voor een cellulosefabriek. Een van de toepassingen van verdikkingsmiddelen uit pulp is bij winning van olie en gas.
Vanaf 2017 vervalt het quotum voor suikerbieten in Europa. De verwachting is dat hierdoor het areaal in ons land met 14 procent zal groeien. Van Haveren: ‘We zitten niet te wachten op meer suiker voor consumptie. Het suikergebruik zal eerder slinken. Daarom zoekt de suikerindustrie naar andere toepassingen. Het is denkbaar dat over twintig jaar bietenpulp meer waarde heeft dan suiker.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: