Toen Russische troepen op 24 februari de kerncentrale van Tsjernobyl innamen, zagen Oekraïense autoriteiten de stralingsniveaus pieken. Dat was waarschijnlijk het gevolg van opwaaiend stof.
In Oekraïne wordt gestreden om verschillende kerncentrales. Russische troepen vielen eerder Zaporizja aan, de grootste kerncentrale van Europa. Ook de oude centrale Tsjernobyl, die in 1986 een kernramp ontketende, is inmiddels in handen is van Russen.
Nadat het Russische leger Tsjernobyl op 24 februari innam, zagen Oekraïense autoriteiten het stralingsniveau ter plekke toenemen. Er werd gevreesd dat radioactief materiaal was vrijgekomen uit de kerncentrale. Het Oekraïense Staatsinspectoraat voor Nucleaire Regulatie schreef de toegenomen stralingsniveaus echter toe aan de beweging van de Russische tanks in het gebied. De zware voertuigen zouden radioactief vervuild stof in beweging zetten. Dat merkte de meetapparatuur op. Volgens de organisatie zijn de gebouwen van de reactor intact gebleven.
Jongeren zijn gevoeliger voor likes
Moeten we ons zorgen maken over de gevolgen van sociale media op de mentale gezondheid van jongeren? Ontwikkelingspsycholoog Wouter van den Bos zocht ...
Straling buiten
Volgens de officiële cijfers stegen de stralingsniveaus buiten de centrale tot 32,3 microsievert per uur. De gemeten niveaus binnen de gebouwen zouden hoger zijn, zegt Bruno Merk van de Universiteit van Liverpool, maar deze gaan niet over de stralingsniveaus in de omgeving.
Een datacollectie-initiatief van burgers genaamd SaveEcoBot nam ook een piek waar. Een sensor mat 65,5 microsievert per uur om tien voor tien ’s avonds, lokale tijd. Drie dagen daarvoor, voor de invasie, mat de sensor slechts 3 microsievert per uur.
Merk bevestigt dat opwaaiend stof rond Tsjernobyl een stralingspiek kan veroorzaken. ‘Er liggen grote hoeveelheden radioactieve zware isotopen’, zegt hij. ‘Na verloop van tijd is het stof gaan liggen, waarvan een groot deel in de bodem is gezakt. Wanneer een tank nu door de bodem ploetert, kan dat deeltjes doen opwaaien.’
Dat betekent geen verhoogd risico op een explosie, benadrukt hij. ‘Dit is gewoon verplaatsing van radioactiviteit die tijdens het ongeluk is verspreid. Dat is te vergelijken met wat er kan gebeuren tijdens een storm, of met een zandstorm in Semipalatinsk – een Russische locatie voor bomproeven.’
Geen acuut gevaar
De waargenomen stralingsniveaus liggen ver onder het niveau dat acute ziekte zou veroorzaken, zegt Francis Livens van de Universiteit van Manchester. Wel zouden zulke niveaus ‘kanker kunnen veroorzaken in tien tot twintig jaar tijd’.
‘Als ik in een lab met straling werk waar drie microsievert per uur heerst, zou ik nog steeds onder mijn doseringslimiet zitten – ook na extreem lange tijd’, zegt hij. ‘Als de straling zestig microsievert betreft, zou ik wel willen weten waarom. Dan zit je op gevaarlijke niveaus.’
De metingen houden waarschijnlijk geen rekening mee met andere complicaties die het inademen van stof doet veroorzaken, zegt Livens. ‘Hoe minder je doet in een vervuilde regio’s, hoe beter. Het kan snel onaangenaam worden als ze de afgesloten ruimtes om de centrale gaan doorbreken.’
