Amsterdam (NL) – Gewapend met een gps-tracer trekken tien mensen sporen door Amsterdam. Hun gezamenlijke pad vormt een kaart van de stad.


Als we lopen fietsen of rijden, trekken we als het ware lijnen over de wereld. gps (global positioning system) maakt die lijnen zichtbaar op maximaal vijf meter nauwkeurig. Twee kunstenaars Esther Polak en Jeroen Kee ontwikkelden samen met de Waag Society, een instituut voor technologie en cultuur, een interactieve installatie om een tekening te maken met deze lijnen: een dagboek in sporen, Amsterdam Realtime.
Elke week krijgen tien mensen een gps-tracer te leen. De tracer bepaalt zijn positie ten opzichte van drie satellieten en belt die door naar het archief, waar het signaal wordt omgezet in witte sporen op een zwarte vlak. Als levende penselen schilderen de proefpersonen een kaart van Amsterdam. Hún kaart van Amsterdam: de weg van huis naar werk, het ommetje met de hond, een boodschap om de hoek – elke beweging komt als een lijn op de kaart.
“We willen dat mensen zich realiseren dat ze eigenlijk altijd een kaart tekenen,” zegt Esther Polak, “dat ze een andere ruimtebeleving krijgen en bijvoorbeeld beseffen dat de stad op een zelfde manier is ontstaan: als het resultaat van looproutes. Iemand trekt ergens een spoor, de volgenden lopen over het bestaande paadje, iemand bouwt een huis naast het pad en de sporen worden dieper. De stad had er anders uitgezien als de eerste persoon die hier door de moerassen liep niet linksom, maar rechtsom om een boom was gelopen.”
“Het is een nieuwe vorm van landschapschilderen”, meent Polak. “Oude landschappen vind ik prachtig, maar een schilderij laat mensen niet meer op een andere manier naar hun omgeving kijken. Dat was wel zo bij de uitvinding van het perspectief. Het moet geweldig zijn geweest om voor het eerst een schilderij te zien waarin het perspectief klopte. Ook de impressionisten schilderden hun landschappen op zo'n andere manier dat mensen anders gingen kijken. Dit project doet dat ook. Het is eigenlijk een kijkmachine.”
Polak hoopt ook dat het project helpt om mensen van hun angst voor techniek af te helpen. “Mensen vinden nieuwe technieken altijd bedreigend. Dat gold voor de eerste trein en nu voor iets als nummerherkenning op de telefoon. Ik zeg altijd: 'als je ergens aanbelt kan iemand ook uit het raam kijken om te zien wie er staat. Als je niet herkend wil worden, zet je een zonnebril op.' Het is nieuw dat je identiteit zichtbaar is als je belt, maar je kan ook zorgen dat je nummer niet herkend wordt. Daarvoor moet je alleen weten hoe de techniek werkt. Tot nu toe overkomt nieuwe technologie mensen. Mensen nemen daarbij ook een slachtofferrol op zich. In dit project kunnen ze zich de techniek toe-eigenen.”
Als je weet hoe het werkt, begrijp je ook dat mensen je alleen kunnen volgen als je dat zelf wil. Om de aarde draaien 24 satellieten die radiosignalen uitzenden. De gps-tracer pikt zo'n signaal op en bepaalt daarmee zijn afstand x tot de satelliet. Hij bevindt zich dan ergens op een bol met straal x rond de satelliet. Als jouw gps het signaal 'ziet' van drie satellieten, is het mogelijk je positie te bepalen. Je bevindt je dan op twee mogelijke punten: de snijpunten van de drie bollen die de drie satellieten hebben bepaald. Met de aardomtrek als vierde bol is dan meer of minder precies je plaats te bepalen. Op dat moment ben jij de enige die je positie kent. Pas als je het doorbelt – zoals bij dit project – komen anderen het te weten. Het is een eigen keus.
Het project is te bezoeken tot 1 december. Iedereen kan zich inschrijven. Het aantal plaatsen is beperkt, maar bedenk dat je altijd lijnen trekt, ook als je geen gps bij je draagt.

Informatie:
Amsterdam Realtime. Dagboek in sporen
Gemeentearchief Amsterdam
Tolstraat 129, Amsterdam
020-5720202 of 06-51703283
realtime@waag.org
Geopend: alle dagen van 11.00 tot 17.00 uur

Tekenen met de GPS:
www.gpsdrawing.com/gallery.htm

Sanne Deurloo