Den Helder (NL) – Benauwd. Dat is de situatie waarin de 116 bemanningsleden van de Russische onderzeeër zich letterlijk en figuurlijk bevinden. Als redding niet snel op gang komt stikken ze aan de koolstofdioxide in de uitgeademde lucht.


Op de bodem van de Barentszzee wacht de Russische onderzeeboot Koersk met 116 bemanningsleden op hulp. Afgelopen zondag raakte de onderzeeboot beschadigd en zonk tot meer dan honderd meter diepte. De motoren en generatoren vielen uit. Hierdoor kreeg het 154 meter lange schip problemen met de elektriciteit en de zuurstofvoorziening. Een poging om met een duikerklok elektriciteit aan boord te brengen is mislukt. Een tweede poging volgt vanmiddag.

De marinecommadant Vladimir Kuroyedov heeft vandaag gezegd dat een explosie in de voorste torpedoruimte de meest waarschijnijke oorzaak is van het ongeluk met de 14.000-tonner. Hierdoor ontstond een lek in de lanceerbuisruimte. De laatste berichten meldden dat de overlevingskansen erg klein zijn. Want ook al lukt het de bemanning naar buiten te zwemmen, dan is dat door de diepte erg riskant.

Het grootste probleem is de koolstofdioxide (CO₂) uit de uitgeademde lucht van de bemanningsleden, die hen langzaam vergiftigt. Koolstofdioxide is een bijproduct van ons metabolisme. We maken er ongeveer 0,2 liter per minuut van (meer wanneer we bewegen) en scheiden het uit via de ademhaling. Het percentage CO₂ in de lucht is slechts 0,003 procent (het percentage zuurstof is ongeveer 21%). Een kleine stijging van het percentage kan snel tot hachelijke situaties leiden. Zo kan een concentratie van 1,5% CO₂ in de normale lucht al leiden tot aandoeningen als hyperventilatie, zweten, hoofdpijn, verstoringen van het gezichtsveld, trillingen en zelfs bewusteloosheid. Bij hogere concentraties lopen de symptomen uiteen. Bij een percentage tot 6% koolstofdioxide in de atmosfeer komt, naast hoofdpijn en verhoogde transpiratie, ook kortademigheid voor. Tot tien procent komen daar trillingen, een wazig zicht en bewusteloosheid bij. Als de concentratie CO₂ in de lucht boven de tien procent uitstijgt, volgt bewusteloosheid, vaak zonder aankondiging. Dus niet het gebrek aan zuurstof is het grootste probleem voor de bemanningsleden, maar het koolstofdioxide dat hen langzaam maar zeker vergiftigt.
Een andere bijkomstigheid is de temperatuur van het water, dat op de bodem nauwelijks een paar graden boven nul is. Door het uitvallen van de elektriciteit kan de onderzeeboot geen warmte meer maken. Bewegen zou een goede remedie voor de bemanning zijn ware het niet dat daardoor de koolstofdioxideproductie toeneemt.

Op dit moment woedt er een flinke storm in de Barentszzee. Zodra deze gaat liggen, begint de reddingsactie van de bemanningsleden van de Koersk. “En deze begint zo snel als het maar kan”, vertelt de Russische onderminister Ilya Klebanov, hoofd van de commissie die de oorzaken van het ongeluk onderzoekt. “Alle nodige hulpmiddelen voor de evacuatie zijn naar het gebied van het ongeval gebracht”, voegt Klebanov er aan toe. Hoe de reddingsoperatie in zijn werk zal gaan, is niet bekend. Net zo min als de reden waarom de Russische marine de hulp van de VS, Frankrijk en Engeland heeft afgewezen.

Ingrid van Vilsteren