Rouwen honden om het verlies van een naaste? Veel baasjes denken het te zien, maar wetenschappelijk is het moeilijk aan te tonen. Een grote studie lijkt nu toch bewijs te leveren.
Honden die een naaste verliezen, lijken tekenen van rouw te vertonen. Dat suggereert een Italiaanse studie waar ruim vierhonderd hondeneigenaren aan deelnamen. De eigenaren deden verslag van het gedrag van hun hond na de dood van een andere hond in hetzelfde huishouden.
Na het verlies van een huisgenoot gingen honden minder spelen, eten of slapen – of vertoonden ze een combinatie van de drie symptomen. Ook werden sommige honden angstiger. Althans, dat is wat ruim 80 procent van de eigenaren aangaf in een vragenlijst. Is daarmee de kogel door de kerk? Rouwen honden daadwerkelijk om een verloren naaste?
Mieren zijn magnifieke navigators
Mieren zijn in staat tot verbazingwekkende navigatieprestaties. Misschien kan waardering hiervoor helpen om deze insectensoorten te behouden.
Vertekend beeld
‘Het is een reuze-interessante studie, maar het lastige is dat je niet aan de honden zelf kunt vragen of ze rouwen. En dus moet de vraag via de eigenaren’, zegt Nienke Endenburg. Zij is GZ-psycholoog en universitair docent aan de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. Daar onderzoekt ze de relatie tussen mens en dier. ‘Vaak zijn die eigenaren prima in staat om hun honden in te schatten,’ zegt ze. Toch bestaat er volgens haar een risico dat ze een vertekend beeld hebben. ‘Als de eigenaren zelf rouwen, zal dat een effect hebben op de honden, en op het invullen van de vragenlijst.’ Volgens Endenburg kunnen honden ‘reageren op het gedrag van hun eigenaar’, waardoor het lijkt alsof ze verdrietig zijn. ‘En eigenaren zouden de eigen rouw op hun dieren kunnen projecteren.’
De onderzoekers erkennen die kritieken, en voegen nog een paar mitsen en maren toe. Wanneer honden een naaste verliezen, zou dat simpelweg routines kunnen doorbreken – van henzelf of van hun eigenaar – wat een verandering in gedrag oplevert. En als honden na het verlies daadwerkelijk angstiger worden, hoeft dat niet door rouw te komen. Een hond kan angstig worden door boosheid of verdriet van een rouwend baasje. Ook zou overlijden van een dier uit de omgeving het ‘overlevingsinstinct’ van een hond kunnen aanwakkeren: sluimerend gevaar zet dieren aan tot voorzichtiger gedrag.
Rouwende baasjes
De onderzoekers bedachten een manier om een deel van deze problemen te ondervangen. Ze vroegen niet alleen naar rouwgedrag bij de honden, maar ook naar dat van de eigenaren. Als zou blijken dat honden van ernstig rouwende eigenaren ook heviger ‘rouwgedrag’ vertonen, kun je concluderen dat de honden vooral reageren op het gedrag van hun baas – of dat eigenaren hun eigen emoties op hun huisdier projecteren. Dat honden reageren op dergelijk gedrag in hun omgeving, is overigens allang aangetoond.
Eigenaren die honden moreel gelijkwaardiger aan de mens zagen, rapporteerden niet vaker dan andere eigenaren rouwgedrag bij overlevende honden. Dat is belangrijk, zeggen de onderzoekers, want dat is een aanwijzing dat deze eigenaren niet meer geneigd zijn om menselijk gedrag op hun honden projecteren.
Het werk zou overtuigender zijn als de onderzoekers ook zelf zouden zien hoe de honden zich gedragen, als aanvulling op de studie, zegt Endenburg. ‘Dan kun je kijken in hoeverre de vragenlijst die eigenaren invulden het gedrag van de dieren correct beschrijft.’
Bij haar eigen psychologenpraktijk ziet Endenburg ook geregeld eigenaren met huisdieren die rouwend gedrag lijken te vertonen. ‘Ik adviseer altijd om dieren die overblijven afscheid te laten nemen van een overleden dier – wanneer dat mogelijk is. Hoe moeten de overgebleven dieren anders weten dat een dier niet meer terugkomt? Anders zie je heel vaak dat dieren nog lang blijven zoeken, omdat ze niet snappen wat er aan de hand is.’
