Het jachtseizoen is geopend. De Russische miljardair en durfkapitalist Yuri Milner startte maandag met natuurkundige Stephen Hawking een project van 100 miljoen dollar dat wordt gezien als de ultieme zoektocht naar buitenaards leven.
Het project heet Breakthrough Initiatives en zal in eerste instantie tien jaar gefinancierd worden. Een waar sterrenensemble neemt deel: onder andere de Britse ‘Astronomer Royal’ Martin Rees, voormalig Nasa-topman Pete Worden en Frank Drake van buitenaards leven-project Seti – zelf bekend van de vergelijking van Drake, die de waarschijnlijkheid van intelligent leven in het heelal weergeeft.
Het project zal echter ook open source zijn en alle gegevens zullen beschikbaar zijn voor het publiek. Milner hoopt dat Seti-enthousiastelingen van diverse pluimage betrokken zullen raken. ‘Misschien vinden zij wel het signaal, niet de experts,’ zegt hij.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Net als in eerdere zoektochten zal het eerste deel van het project – Breakthrough Listen – zoeken naar signalen die door aliens gemaakt zouden kunnen zijn. Dat kunnen signalen zijn die ze bewust de ruimte in hebben geslingerd, maar ze kunnen ook afkomstig zijn van het buitenaardse equivalent van een tv-uitzending.
Duizend keer efficiënter
Breakthrough Listen zal zich richten op de miljoen meest nabije stersystemen, de kern en de platte schijf van de Melkweg en de honderd meest nabije sterrenstelsels. ‘De lijst van doelwitten is niet nieuw’, zegt Milner. ‘Maar we zullen hem systematisch doorzoeken. De zoektocht zal honderd tot duizend keer efficiënter zijn dan ooit is geprobeerd.’
Het tweede deel – Breakthrough Message – is een prijs van 1 miljoen dollar voor degene die een bericht voor in de ruimte opstelt dat onze soort en ons thuis het beste omschrijft. Details van deze wedstrijd worden later bekendgemaakt.
De financiering geeft de onderzoekers de mogelijkheid om twee van de grootste radiotelescopen ter wereld te gebruiken – de Green Bank Telescope in de VS en de Parkes Radio Telescope in Australië. Daarmee kunnen ze signalen detecteren in het frequentiegebied tussen 500 megahertz en 15 gigahertz – een grofweg vijf keer zo groot gebied als in eerdere zoektochten. Het analyseren van de gegevens zal bovendien met meer computerkracht gepaard gaan, wat het team de gelegenheid geeft signalen te zoeken in een heleboel verschillende frequentiegebieden tegelijk.
Rietjes
‘Tot voor kort waren radiotelescopen een soort rietjes; ze gaven een zeer nauwe blik’, zegt Worden, die tot zijn pensioen afgelopen maart negen jaar lang directeur was van het Nasa Ames Research Centre in de VS. ‘We hadden de uitzonderlijke mazzel moeten hebben dat iemand zeer krachtige signalen recht op ons af zou sturen, wilden we überhaupt iets waarnemen.’
De Green Bank- en Parkes-telescoop bieden naast een bredere blik een grotere gevoeligheid. Als ergens in de naburige paar honderd sterren radarsystemen van vliegtoestellen zijn, zouden we dat kunnen opmerken, zegt Worden. ‘Dit is het ideale moment om dit te doen.’
Zullen ze vinden waar ze naar zoeken? ‘Ik denk niet dat iemand van ons in spanning het succes afwacht’, zegt Rees. ‘Maar het is de gok waard, omdat de beloning van het detecteren van een kunstmatig signaal zo immens is.’ Worden is eveneens behoedzaam. ‘We zouden weleens niets kunnen vinden’, zegt hij. ‘Maar ook dat vertelt ons iets significants over het heelal. Een nulresultaat is nog altijd een goed resultaat.’
Telescooptijd
‘Seti is heel erg een slag in de lucht’, zegt Tim O’Brien, onderdirecteur van de Jodrell Bank Observatory in het Britse Manchester en zelf niet betrokken bij het project. Hij erkent echter dat telescooptijd wijden aan de zoektocht de moeite waard is. ‘Stel dat er een boodschap was en we niet hadden geluisterd.’
Fernando Camilo van de Columbia University in New York, die zowel de Green Bank- als de Parkes-telescoop regelmatig gebruikt om pulsars te bestuderen, is ook verheugd dat de jacht op E.T. een flinke duw in de rug krijgt. ‘De Seti-zoektochten uit het verleden zijn kinderspel vergeleken met wat de huidige gereedschappen kunnen bewerkstelligen’, zegt hij.
Het huren van telescopen die grotendeels met publiek geld gefinancierd zijn, werpt volgens Camilo wel enkele vragen op. Is Seti belangrijker dan het onderzoek dat erdoor vooruitgeschoven wordt? Zijn projecten zoals dit een juiste methode om ontoereikende publieke investeringen aan te vullen? Camilo wenst Breakthrough Initiatives alle goeds, maar maakt zich zorgen dat onderbetaalde onderzoekstelescopen zich op deze manier moeten prostitueren. ‘In het algemeen vind ik deze trend zeer betreurenswaardig’, zegt hij.
Voorlopig biedt Milners project echter de beste kans om uit te vinden of daarbuiten iemand is. Ook als we alleen in het heelal blijken te zijn, is dat volgens Milner groot nieuws. ‘We zouden de galactische verantwoordelijkheid op ons moeten nemen – er is geen steun. Hoe dan ook moeten we blijven zoeken tot we een antwoord hebben. De zoektocht moet nooit ophouden.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: