Een walvis die ongeveer 39 miljoen jaar geleden rondzwom was uitzonderlijk zwaar. Het beest woog bij leven mogelijk wel 340 ton, blijkt uit de analyse van delen van een skelet uit Peru.
Een enorme prehistorische walvissoort was een van de zwaarste dieren die ooit geleefd hebben, blijkt uit fossielen gevonden in Peru.
In 2010 liepen paleontologen in zuidelijk Peru tijdens veldwerk tegen een vreemd object aan, dat uit de grond stak. ‘Het was zo vreemd dat de wetenschappers niet eens zeker wisten of het wel een bot was’, zegt paleontoloog Eli Amson van het natuurhistorisch museum in Stuttgart, Duitsland, een van de auteurs van een artikel in Nature over de vondst.
Op zoek naar de vliegroute van de grote stern
Ecoloog Ruben Fijn bracht met gps voor het eerst uitgebreid het vlieggedrag van de grote stern in kaart. Zijn onderzoek laat ...
Tijdens de opgraving kwamen de onderzoekers erachter dat het ging om een bot van een gigantische walvisachtige. Onder die noemer vallen ook de huidige dolfijnen, walvissen en bruinvissen.
Reconstructie
Amson en zijn collega’s hebben sindsdien nog een aantal beenderen van de walvis gevonden. Bij elkaar gepuzzeld heeft het skelet nu vier ribben, dertien ruggenwervels en een klein, gebroken bekken. Door argon-istotoopdatering, een techniek die lijkt op koolstof-datering, van het sediment rond de botten bleek dat het skelet al 39 miljoen jaar oud is.
Het team paleontologen heeft een reconstructie gebouwd van hoe het complete skelet er mogelijk uit heeft gezien. Dat deden ze door de botten te vergelijken met andere soorten walvissen die rond die tijd bestonden. Zo kwamen ze erachter dat er sprake was van een nieuwe soort walvis, die ze Perucetus colossus doopten. Afgaande op een soortgelijke walvis uit die tijd (Cynthiacetus peruvianus) hebben de onderzoekers het vermoeden dat de walvis een kleine kop had in vergelijking met het lichaam.
Op basis van de reconstructie schatten de onderzoekers dat P. colossus waarschijnlijk 20 meter lang was en tussen de 85 en 340 ton woog. De grootste blauwe vinvis ooit gewogen was een vrouwtje van 190 ton. P. colossus is dus een kandidaat voor zwaarste dier dat ooit bestaan heeft.
Gigantisme
Het gigantische formaat van P. colossus wekt de suggestie dat walvissen zo’n 30 miljoen jaar eerder in de evolutie een groeispurt kregen dan tot nog toe werd gedacht, zegt Amson. Gigantische walvissen zoals de blauwe vinvis komen normaal gesproken vooral voor in de diepere delen van de oceaan. P. colossus zwom waarschijnlijk dichter bij de kust. Dat laat zien dat er meerdere wegen naar gigantisme kunnen leiden, zegt Amson. ‘Onze kennis van de evolutie van walvisachtigen, en algemener gesteld ook die van de ontwikkeling van extreem gigantisme, is nu verbeterd.’
Vermiste schedel
‘Wat een opmerkelijke bevinding!’ zegt bioloog Lars Schmitz van het Claremont McKenna College in de Verenigde Staten. ‘Lichaamsgewicht schatten op basis van een fossiel is altijd heel lastig. Maar ik denk niet dat er twijfel over kan bestaan dat dit een hele grote walvis was.’
Helaas is het onmogelijk om te kunnen zeggen hoe of wat dit grote beest at zonder de schedel, zegt paleontoloog Neil Kelley van de Vanderbilt Universiteit in de VS. ‘Hopelijk zullen nieuwe fossiele vondsten ons helpen een antwoord te geven op deze vragen, en een beter beeld geven van deze vreemde, uitgestorven walvis.’
Nieuw inzicht
De Perucetus colossus was waarschijnlijk toch niet zo bijzonder zwaar. Het uitgestorven dier lijkt qua grootte en gewicht meer op de huidige potvissen. Dat zeggen paleontologen Ryosuke Motani en Nicholas D. Pyenson van de Universiteit van California, Davis, in het wetenschappelijke tijdschrift PeerJ.
Het idee dat de P. colossus tot de 340 ton zou wegen, is gebaseerd op de aanname dat dieren met zware skeletten ook een grote lichaamsmassa hebben. Volgens Motani en Pyenson klopt deze aanname niet. Lamantijnen hebben bijvoorbeeld ook zware botten, maar juist een relatief licht lichaam.
Uit nieuwe berekeningen blijkt dat de P. colossussen waarschijnlijk tussen de 60 en 114 ton wogen, afhankelijk van hun lengte. Dat is veel minder dan de huidige blauwe vinvissen, die meer dan 150 ton kunnen wegen.
(5 maart 2024, KS)
