Een krater onder de zee bij West-Afrika is misschien ontstaan door de inslag van een brokstuk van de planetoïde die de dinosauriërs fataal werd.
Voor de kust van West-Afrika is onder de zeebodem een 9 kilometer brede krater ontdekt. De krater is ontstaan rond de tijd van de grote Chicxulub-inslag die de dinosauriërs de das omdeed. Mogelijk is de krater veroorzaakt door een brokstuk van de Chicxulub-planetoïde.
‘Het lijkt zeker op een inslagkrater’, zegt geoloog Uisdean Nicholson van de Heriot-Watt Universiteit in Edinburgh in Schotland. Nicholson ontdekte de vermoedelijke krater in seismische reflectiegegevens afkomstig van de olie- en gasindustrie. De Nadir-krater, vernoemd naar een naburige onderzeese berg, ligt op het continentaal plat, een paar honderd kilometer verwijderd van de kust van Guinee. Hij is begraven onder ongeveer 300 meter sediment in een gebied waar het water 900 meter diep is.
Is het aardse magneetveld de weg kwijt?
Volgens sommigen kan het aardmagneetveld elk moment omkeren. Is er reden tot zorg?
Uitgeworpen materiaal
De structuur heeft alle kenmerken van een inslagkrater van deze omvang, aldus Nicholson, met inbegrip van een opstaande rand en tekenen van uitgeworpen materiaal buiten de krater zelf. Modellen van medeonderzoeker Veronica Bray van de Universiteit van Arizona in Tucson suggereren dat de krater is veroorzaakt door de inslag van een planetoïde met een diameter van ongeveer 400 meter.
De Nadir-krater lijkt zich ongeveer 66 miljoen jaar geleden te hebben gevormd, rond dezelfde tijd als de 180 kilometer brede Chicxulub-krater in het huidige Mexico. Dat heeft het team ertoe gebracht te speculeren dat de krater is ontstaan door een brokstuk van de Chicxulub-planetoïde, die naar schatting een diameter van 13 kilometer had.
Als het brokstuk vlak voor de inslag was afgebroken, zouden de twee kraters heel dicht bij elkaar hebben gelegen. Nicholson vermoedt daarom dat de planetoïde door de zwaartekracht al tijdens een eerdere passage langs de aarde uit elkaar is gevallen. Dat leidde tot twee inslagen die binnen een paar dagen na elkaar plaatsvonden.
Shoemaker-Levy-komeet
Dit is ook gebeurd met de Shoemaker-Levy-komeet, zegt Nicholson. Die werd in 1992 door Jupiters zwaartekracht in stukken gescheurd, waarna die in 1994 de planeet trof. Ten minste 21 fragmenten raakten Jupiter in een tijdsbestek van zes dagen.
Het is mogelijk dat de Chicxulub-planetoïde ook in meerdere fragmenten uiteen is gevallen, zegt Nicholson. Andere inslagkraters moeten misschien nog worden ontdekt, of kunnen door tektonische processen zijn uitgewist. Ook onstaan er geen kraters als planetoïden in water van enkele kilometers diep terechtkomen, zoals de meeste van onze oceanen.
‘Dit is een opwindende ontdekking’, zegt planeetwetenschapper Gareth Collins van het Imperial College in Londen, die de Chicxulub-inslag heeft bestudeerd. ‘Er zijn zeker veel kenmerken die consistent zijn met een inslag.’
Collins is er echter niet van overtuigd dat de gebeurtenis verband houdt met de Chicxulub-inslag. Hij wijst erop dat er veel onzekerheid is over de datering. ‘Ik denk dat het waarschijnlijker is dat de twee gebeurtenissen geen verband met elkaar houden’, zegt hij.
Boorkernen
Ook Nicholson houdt deze mogelijkheid open. Zijn team heeft een voorstel ingediend om in de Nadir-krater te boren en er boorkernen uit te halen. Die kunnen bevestigen of het gaat om een inslagstructuur, en maken een veel nauwkeurige datering van de gebeurtenis mogelijk.
De inslag van Nadir alleen zou geen grote uitstervingsgolf hebben veroorzaakt, zegt Nicholson. De gebeurtenis zou vooral de omliggende regio hebben getroffen, door tsunami’s te veroorzaken die in de buurt van de inslagplaats 500 meter hoog zouden zijn geweest. ‘Het zou een zeer belangrijke plaatselijke gebeurtenis zijn geweest’, zegt Nicholson.
Opwarming van de aarde
De Nadir-planetoïde zou ook tot een zekere opwarming van de aarde kunnen hebben geleid door het vrijkomen van koolstof uit de zwarte leisteenrotsen die ze raakte, en door het destabiliseren van methaanhydraten op de zeebodem.
De Chixculub-inslag was ongeveer duizend keer krachtiger, en bedekte de hele planeet binnen een paar uur met stof. Hij roeide alle dinosauriërs uit (met uitzondering van de vogels), en maakte een beslissend einde aan het Krijt-tijdperk. Paleontologen hebben in North Dakota een vindplaats ontdekt die volgens hen fossielen bevat van dieren die door de inslag zijn gedood.
