Kinderen hebben mogelijk een hoger risico om ADHD te ontwikkelen als hun moeders tijdens de zwangerschap paracetamol gebruikten.
Een klein Amerikaans onderzoek suggereert dat kinderen van wie de moeders tijdens de zwangerschap paracetamol gebruiken mogelijk een grotere kans hebben om ADHD te ontwikkelen. Hoewel de bevinding niet waterdicht is, draagt het wel bij aan het omstreden idee dat de veelgebruikte pijnstiller de hersenontwikkeling van de foetus kan beïnvloeden.
Eerdere onderzoeken over paracetamol en neurobiologische ontwikkelingsstoornissen leverden tegenstrijdige resultaten op. Zo koppelde een studie uit 2019 met meer dan 4700 kinderen en hun moeders het gebruik van de pijnstiller tijdens de zwangerschap aan een 20 procent hoger risico op ADHD bij kinderen. Een analyse uit 2024 van bijna 2,5 miljoen kinderen vond daarentegen geen verband. Er was geen verschil tussen broers en zussen, ongeacht of zij vóór de geboorte wel of niet aan paracetamol waren blootgesteld.
Uitzicht op het eerste medicijn dat COPD-schade aanpakt
Er zijn nog geen helende medicijnen tegen longziekte COPD. Luke van der Koog heeft nu een eiwit ontdekt dat leidt tot herstel van longweefsel.
Nauwkeurigere methode
Een probleem is dat de meeste van deze onderzoeken zijn gebaseerd op zelfgerapporteerd medicijngebruik. Dit is een beperking, omdat mensen zich mogelijk niet herinneren dat ze tijdens de zwangerschap paracetamol gebruikten. Zo gaf in de studie uit 2019 slechts 7 procent van de deelnemers aan paracetamol te hebben genomen, terwijl andere onderzoeken dit percentage op 50 procent schatten.
‘Veel mensen nemen paracetamol zonder het te beseffen’, zegt gezondheidswetenschapper Brennan Baker van de Universiteit van Washington in Seattle, de hoofdonderzoeker van het nieuwe onderzoek. ‘Het kan de werkzame stof zijn in een verkoudheidsmiddel dat je gebruikt, zonder dat je het weet.’
Daarom gebruikten Baker en zijn collega’s een nauwkeurigere methode. Ze zochten naar sporen van het medicijn in bloedmonsters van 307 vrouwen tijdens hun tweede trimester. Alle vrouwen die meededen aan het onderzoek waren zwart en woonachtig in Tennessee. Geen van hen gebruikte medicijnen voor chronische aandoeningen of had bekende zwangerschapscomplicaties. De onderzoekers zochten de deelnemers opnieuw op toen hun kinderen tussen de 8 en 10 jaar oud waren. In de Verenigde Staten heeft ongeveer 8 procent van de kinderen tussen 5 en 11 jaar ADHD.
Drie keer zo vaak ADHD
Uit de studie bleek dat kinderen van moeders met sporen van paracetamol in hun bloed drie keer zo vaak ADHD kregen als kinderen van moeders zonder deze sporen. Dit bleef ook na correctie voor factoren zoals de leeftijd van de moeder, BMI vóór de zwangerschap, sociaaleconomische status en mentale gezondheid binnen de familie. Dit suggereert dat het gebruik van paracetamol tijdens de zwangerschap het risico op ADHD verhoogt.
Het is daarentegen ook mogelijk dat niet de paracetamol zelf, maar de reden waarvoor iemand het slikte het verhoogde ADHD-risico veroorzaakt. ‘De onderzoekers hebben geen rekening kunnen houden met de reden waarom de moeder paracetamol nam, zoals hoofdpijn, koorts, pijn of infecties. Dat zijn allemaal risicofactoren voor een ongunstige ontwikkeling van het kind’, zegt neurowetenschapper Viktor Ahlqvist van het Karolinska-instituut in Zweden.
Vervolgonderzoek
Toch denkt Baker dat de pijnstiller zelf verantwoordelijk is. In een vervolgonderzoek analyseerde het team weefselmonsters van de placenta’s van 174 deelnemers. Ze ontdekten dat vrouwen die paracetamol gebruikten, specifieke veranderingen in hun stofwisseling en immuunsysteem vertoonden. Deze veranderingen lijken op die uit studies waarbij paracetamol werd getest op zwangere dieren zonder onderliggende gezondheidsproblemen of infecties.
‘Het feit dat we dezelfde verhoogde immuunrespons ook in diermodellen zien, maakt het bewijs voor een oorzakelijk verband sterker’, zegt Baker. ‘Er is veel eerder onderzoek dat aantoont dat een verhoogde immuunrespons tijdens de zwangerschap verbonden is met negatieve effecten op de hersenontwikkeling van het kind.’
Nog niet overtuigend
Toch zijn de resultaten van het onderzoek nog niet doorslaggevend. Zo was het aantal deelnemers laag. Bovendien was de testgroep geen representatieve doorsnede van de samenleving. Of de resultaten algemeen gelden, voor iedereen, is daardoor onduidelijk.
Bovendien maten de onderzoekers slechts op één moment de sporen van paracetamol in het bloed. Deze sporen blijven ongeveer drie dagen in het lichaam, dus de deelnemers waren waarschijnlijk frequente gebruikers van de pijnstiller. Daarnaast is de impact mogelijk ook afhankelijk van de dosis, zegt Baker.
‘Paracetamol is momenteel de eerste keuze voor pijn en koorts tijdens de zwangerschap’, zegt Baker. ‘Maar ik denk dat gynaecologische en verloskundige verenigingen voortdurend al het beschikbare onderzoek moeten herzien en hun richtlijnen moeten updaten.’ Ondertussen is het belangrijk dat mensen met hun arts overleggen als ze twijfelen of ze paracetamol tijdens de zwangerschap moeten nemen, voegt Baker daar aan toe.
