Ontmoet de bejaarde buren van de Melkweg. De zwakke sterrenstelsels die rond ons eigen stelsel draaien, behoren tot de oudste sterrenstelsels in het heelal – een ontdekking die net zo opzienbarend is als het vinden van de overblijfselen van de eerste mensen die de aarde bevolkten.
Deze satellietstelsels, waaronder de Ursa Majordwerg en Bootes I, lijken meer dan 13 miljard jaar oud te zijn. De dichtstbijzijnde is waarschijnlijk Segue 1, die zo’n 75.000 lichtjaar van ons verwijderd is, zegt Sownak Bose van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics.
Meestal kijken onderzoekers diep het universum in bij pogingen om oude sterrenstelsels te vinden. Dat is op zich logisch. Omdat het heel lang duurt voordat het licht van de verre uithoeken van de kosmos naar ons toe reist, is ver weg kijken namelijk het equivalent van terugkijken in de tijd. Daardoor zie je op die manier vanzelf stelsels die heel lang geleden zijn ontstaan.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Kosmische dark age
Nu blijkt echter dat sommige van de oudste stelsels in het heelal bij ons om de hoek staan. ‘Het leuke hiervan is dat we ze daadwerkelijk kunnen zien, omdat ze relatief dichtbij zijn’, zegt Bose. ‘Theoretische modellen voorspellen dat heel erg oude sterrenstelsels door de hele kosmos verspreid moeten zijn.’
De ontdekking werd gedaan als onderdeel van onderzoek naar hoe heel kleine sterrenstelsels uitgroeien tot de heel grote stelsels die we vandaag de dag zien. De oude sterrenstelsels vormden zich in de ‘kosmische dark age’, een periode ongeveer 380.000 jaar na de oerknal waarin het vroege, hete universum voor het eerst genoeg was afgekoeld om transparant voor licht te zijn.
Als onderdeel van het onderzoek bestudeerden de onderzoekers satellietstelsels rond de Melkweg. Ze vonden twee verschillende populaties: erg zwakke stelsels, waarvan ze denken dat ze behoren tot de eersten die gevormd zijn, en fellere stelsels die later gevormd zijn. De Melkweg zelf werd ook later gevormd, omdat de kleinere, eerdere sterrenstelsels de groei van ons grotere sterrenstelsel remden.
De observatie van deze zeer zwakke sterrenstelsels was mogelijk dankzij de steeds geavanceerdere luchtkaarten van de Sloan Digital Sky Survey en de Dark Energy Survey, die tot nu toe 54 satellieten rondom de Melkweg hebben gedetecteerd. Beide onderzoeken beslaan echter slechts een fractie van het totale hemeloppervlak. ‘Er kunnen in totaal 100-150 satellietstelsels rondom de Melkweg zijn – waarvan de overgrote meerderheid deze zeer oude populatie van sterrenstelsels omvat’, zegt Bose.
Het onderzoek verscheen in The Astrophysical Journal.
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees ook:
- Onze zon werd groter nadat een ‘worst’ met de Melkweg botste
- Zwerfsterren van buiten de Melkweg razen met grote snelheid door ons sterrenstelsel
- 10.000 zwarte gaten houden zich verborgen in de Melkweg
- Melkweg wordt langzaam steeds groter