Genetische analyse van 50.000 jaar oude skeletten van neanderthalers heeft de overblijfselen blootgelegd van drie virussen die verwant zijn aan moderne menselijke ziekteverwekkers. De onderzoekers denken dat deze oervirussen opnieuw kunnen worden gecreëerd.
Stukjes DNA van drie veelvoorkomende virussen waar de mensheid vandaag de dag nog steeds last van heeft, zijn geïsoleerd uit de overblijfselen van neanderthalers die meer dan 50.000 jaar geleden leefden. Bioinformaticus Marcelo Briones van de Federale Universiteit van São Paulo in Brazilië zegt dat het misschien mogelijk is om deze virussen na te maken en moderne menselijke cellen ermee te infecteren in het lab. ‘Deze Jurassic Park-achtige virussen zouden dan bestudeerd kunnen worden op hun reproductieve en pathogene eigenschappen en vergeleken kunnen worden met hedendaagse tegenhangers’, zegt hij.
Jurassic Park
Briones en zijn collega’s analyseerden DNA van de skeletten van twee mannelijke neanderthalers uit de Tsjagyrskaja-grot in Rusland. Ze identificeerden de resten van een adenovirus, dat verkoudheidssymptomen veroorzaakt bij hedendaagse mensen, het herpesvirus, dat kan leiden tot een koortslip, en het seksueel overdraagbare papillomavirus, dat genitale wratten en kanker kan veroorzaken. De onderzoekers deelden het verslag van hun vondst, dat nog niet door onafhankelijke experts is getoetst, op de website BioRxiv.
‘Er komt een moment dat we een grieppandemie niet kunnen voorkomen’
Ron Fouchier staat aan de frontlinie in de strijd tegen de griep. Met nieuwe vaccins wil hij ons beschermen tegen toekomstige pandemieën.
Het zijn de oudste menselijke virussen die ooit zijn ontdekt. Ze overtreffen een 31.000 jaar oud virus dat is gevonden in Homo sapiens-tanden uit het noordoosten van Siberië. Briones zegt dat door het genoom te vergelijken met moderne virussen, het team de mogelijkheid heeft uitgesloten dat de virussen afkomstig zijn van hedendaagse mensen die met de overblijfselen zijn omgegaan, of roofdieren die zich met de overblijfselen hebben gevoed.
Neanderthaler
‘Al met al geven onze data aan dat deze virussen mogelijk virussen vertegenwoordigen die neanderthalers echt hebben geïnfecteerd’, zegt hij. Sommige onderzoekers hebben gespeculeerd dat virussen een rol kunnen hebben gespeeld bij het uitsterven van de neanderthalers. Briones zegt dat de resultaten van het team deze hypothese ondersteunen, maar niet kunnen bevestigen.
Het feit dat één neanderthaler met drie virussen geïnfecteerd kon zijn, is niet verrassend, zegt hij. Mensen raken tegenwoordig tijdens hun leven met gemiddeld tien verschillende virussoorten geïnfecteerd.
Paleogeneticus Sally Wasef van de Queensland University of Technology in Australië zegt dat deze vondst laat zien dat er een grote kans is op meer ontdekkingen over oerziekten die de moderne mens en onze uitgestorven verwanten kunnen hebben getroffen. De studie van oude virussen blijft echter een nieuw gebied, waar meer onderzoek nodig is, zegt ze. ‘De huidige technieken om oude DNA-resultaten van mensen te analyseren, zijn misschien niet van toepassing op virussen, die kortere DNA-strengen hebben.’
Briones’ doel om de oude virussen opnieuw te maken, zal een uitdaging zijn, voegt ze eraan toe. ‘Ik ben sceptisch of dit haalbaar is, gezien het gebrek aan inzicht in hoe het DNA van virussen beschadigd raakt en hoe de herstelde stukken gereconstrueerd kunnen worden tot een volledig virusgenoom. Ook de interactie tussen gastheer en virus, vooral in een compleet andere omgeving, is iets om rekening mee te houden.’
