Ons huidige voedselsysteem kan maar 3,4 miljard mensen voeden zonder de grenzen van onze planeet te overschrijden. Dit blijkt uit een analyse van het wereldwijde landbouwsysteem. Maar dit kan anders. Als we reorganiseren wat we waar verbouwen en ons dieet aanpassen, kunnen we volgens dezelfde analyse genoeg duurzaam voedsel produceren voor 10 miljard mensen.
‘We moeten niet nog verder gaan in het produceren van voedsel ten kosten van het milieu’, zegt geograaf Dieter Gerten van het Potsdam-instituut voor de gevolgen van klimaatverandering in Duitsland, een van de auteurs van de studie.
De grenzen van onze planeet
In 2009 brachten onderzoekers negen grenzen van onze planeet in kaart: limieten die we niet moeten overtreden als we het levensondersteunende systeem van de aarde willen behouden. Gertens team keek naar vier grenzen die relevant zijn voor de landbouw: niet te veel stikstof gebruiken (dat veroorzaakt ‘dode gebieden’ in oceanen en meren), niet te veel water vanuit rivieren opnemen, niet te veel bossen kappen, en biodiversiteit behouden.
Heersen zwermen killerdrones straks over het slagveld?
Een luchtruim gevuld door kunstmatig intelligente killerdrones, die autonoom bepalen wie blijft leven en wie zal sterven. Hoe waarschijnlijk is dat?
Het team concludeerde dat de helft van de huidige voedselproductie over deze grenzen heen gaat. Maar deze analyse laat als eerste ook zien wáár op aarde deze limieten overschreden worden. Door te veranderen wat we op welke plek verbouwen, kunnen we volgens de onderzoekers 10 miljard mensen voeden én binnen de vier grenzen blijven.
Geven en nemen
Hiervoor is het nodig een aantal maatregelen te nemen. Zo moeten boerderijen teruggegeven worden aan de natuur in gebieden waar meer dan 5 procent van de soorten bedreigd wordt. Daarnaast moet landbouwgrond opnieuw bebost worden als daar meer dan 85 procent van het tropisch bos is gekapt.
In gebieden waar te veel water uit rivieren wordt gehaald, moet minder water voor irrigatie gebruikt worden. Tot slot moeten boeren minder stikstofbemesting gebruiken op plekken waar het stikstofniveau in het oppervlaktewater te hoog is.
Op plekken die niet over de limieten heen gaan, kunnen er juist meer boerderijen komen. Zo kan bijvoorbeeld het bemesten in delen van het oosten van China en centraal Europa beperkt worden, maar kunnen boeren meer bemesten in delen van de regio ten zuiden van de Sahara in Afrika en het westen van de Verenigde Staten.
Duurzaam voedsel produceren
Door zulke veranderingen kunnen we op een duurzame manier genoeg voedsel produceren voor 7,8 miljard mensen; ongeveer de huidige wereldbevolking. Door voedselverspilling terug te dringen en minder vlees te eten, kan dit getal stijgen naar 10,2 miljard. Dat is iets meer dan de verwachte wereldpopulatie in 2050.
Een grote kanttekening is dat het team ervan uit gaat dat de aarde niet meer dan 1,5 graad opwarmt. Toekomstige onderzoeken moeten kijken naar wat er gebeurt als de temperatuur op aarde nog meer stijgt, zegt Gerten.
Aan de andere kant neemt het team aan dat de wereld afhankelijk blijft van technologieën die nu bestaan. De onderzoekers hielden dus geen rekeningen met nieuwe ontwikkelingen zoals genoombewerking en het gebruik van elektriciteit uit zonnepanelen om eten te laten groeien.
