De rete ovarii, een aanhangsel van de eierstokken dat tot nu toe werd gezien als nutteloos, speelt mogelijk een rol bij de ovulatie en de menopauze.
We hebben misschien een belangrijk onderdeel van het vrouwelijke voortplantingssysteem over het hoofd gezien. Onderzoek naar de rete ovarii, een aanhangsel van de eierstokken dat eerder werd afgedaan als nutteloos, suggereert dat het toch een belangrijke rol heeft.
‘We denken dat het aanhangsel de timing of snelheid van de ovulatie regelt’, zegt celbioloog Blanche Capel van de Duke-universiteit in North Carolina, die over de structuur publiceerden op de voorpublicatie-website BioRxiv. ‘Het kan bepalen hoeveel follikels, eiblaasjes, er per cyclus worden geactiveerd in de eierstokken, of wanneer ze worden geactiveerd. We hebben dit nog niet allemaal bewezen, maar er zijn wel een aantal aanwijzingen die deze theorie erg aannemelijk maken’, zegt ze.
Op zoek naar de vliegroute van de grote stern
Ecoloog Ruben Fijn bracht met gps voor het eerst uitgebreid het vlieggedrag van de grote stern in kaart. Zijn onderzoek laat ...
Buisvormige structuur
Capel en haar collega’s zagen het aanhangsel in 2022 voor het eerst tijdens het maken van 3D-afbeeldingen van zich ontwikkelende eierstokken van muizen, samen met de omringende weefsels. Ze maakten deze beelden met behulp van fluorescerende antilichamen, die specifieke weefsels doen oplichten. Toen het team een antilichaam gebruikte dat bindt aan het eiwit PAX8, lichtte een grote buisvormige structuur op die aan de eierstokken vastzat.
‘Toen we dat aanhangsel voor het eerst zagen, dachten we: wat is dit?’, zegt Capel. Het bleek de rete ovarii te zijn, voor het eerst beschreven in 1870, zegt teamlid Dilara Anbarci, ook verbonden aan de Duke-universiteit. Het lijkt voor te komen bij alle zoogdieren. Het kwam al voor in de editie van 1914 van Gray’s Anatomy, een standaard medisch handboek over het menselijk lichaam.
Veel van de aandacht die de rete ovarii heeft gekregen is gerelateerd aan zeldzame afwijkingen, zoals cysten en tumoren. Sommige onderzoeken concludeerden dat het een rudimentaire structuur is zonder functie, en daarom is het weggelaten uit moderne edities Gray’s anatomy.
Puur geluk
Een deel van het probleem is dat zelfs bij grote dieren de rete ovarii extreem moeilijk te zien is met het blote oog, zegt Anbarci. Alleen omdat het team 3D-beelden maakte met PAX8, was het bij muizen te zien, zegt ze. ‘Het was gewoon puur geluk dat we het juiste antilichaam gebruikten.’
Terwijl ze de ontwikkeling, structuur en functie van de rete ovarii verder bestudeerden, voornamelijk bij muizen, vonden de onderzoekers zenuwen die verbinding maken met het aanhangsel. Anbarci probeert nu vast te stellen of deze informatie verzenden of ontvangen.
In een ander experiment injecteerde Anbarci een fluorescerende kleurstof in het deel van de rete ovarii dat het verst van de eierstokken verwijderd was. Ze zagen toen dat de kleurstof toch terecht kwam in de eierstokken. ‘Dus het aanhangsel kan actief vloeistof naar de eierstok transporteren’, zegt Capel. ‘Dat suggereert dat het echt functioneert. Het is ook omgeven door macrofagen, wat echt interessante cellen zijn die veel communiceren in het lichaam.’
Antenne
We weten dat de eierstokken reageren op wat er elders in het lichaam gebeurt. Extreme lichaamsbeweging kan bijvoorbeeld de eisprong stoppen, terwijl obesitas kan leiden tot een onregelmatige eisprong. Gedacht wordt dat de eierstokken direct reageren op chemische signalen in het bloed, maar het zou misschien wel de rete ovarii kunnen zijn die signalen doorgeeft, zegt Capel. ‘Het zou een soort voelspriet kunnen zijn voor de eierstok, om in de gaten te houden wat er in de rest van het lichaam gebeurt’, zegt ze. ‘Een soort antenne.’
Als dit waar is, zou het ook een rol kunnen spelen bij het bepalen wanneer de menopauze optreedt, zegt Capel. ‘Als deze structuur een rol speelt bij het reguleren van het aantal follikels dat rijpt, zou het de reproductieve levensduur van de vrouw kunnen reguleren’, zegt ze. ‘Dus we kunnen het misschien op de een of andere manier gebruiken om de reproductieve levensduur van vrouwen te verlengen.’
Meer onderzoek
In het nieuwe onderzoek roepen de onderzoekers op om de rete ovarii toe te voegen aan de lijst van structuren die samen het vrouwelijk voortplantingskanaal vormen om de rol ervan te onderzoeken. De rete ovarii komt dan op de lijst samen met de vulva, vagina, baarmoederhals, baarmoeder, eileider en eierstokken. Er is een soortgelijke structuur in mannelijke testikels genaamd de rete testis, maar het team zegt dat het onderzoek aantoont dat de rete ovarii complexer is.
Ontwikkelingsbioloog Silvia Garagna van de Universiteit van Pavia in Italië zegt dat de rol van de rete ovarii het onderzoeken waard is. ‘De hypothese van Capel is heel redelijk en verdient onderzoek’, zegt ze.
