Het zwarte gat in het midden van sterrenstelsel M87 is met een hogere resolutie dan voorheen in beeld gebracht. We hebben dit verbeterde plaatje te danken aan een extra telescoop in het wereldwijde netwerk van de Event Horizon Telescope.
Een jaar nadat astronomen voor het eerst een zwart gat op de foto zetten, maakten ze een nog gedetailleerder kiekje. Die update is nu vrijgegeven.
In 2019 zagen we voor het eerst een afbeelding van een zwart gat. Het ging om het superzware zwarte gat M87*, dat zich op 55 miljoen lichtjaar afstand bevindt van de aarde, in de kern van sterrenstelsel M87. De afbeelding was het werk van een wereldwijd netwerk van telescopen, de Event Horizon Telescope (EHT). De metingen waarop de foto was gebaseerd, stamden uit 2017.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Nu heeft de EHT-samenwerking een vervolgopname van M87* vrijgegeven. Die is het resultaat van een waarnemingsronde in 2018. Hierbij werd het EHT-netwerk uitgebreid met een extra telescoop in Groenland.
Silhouet
Het licht op de foto komt niet uit het zwarte gat zelf, want zoals de naam al doet vermoeden, zenden deze donkere objecten geen licht uit. Je ziet het silhouet van het zwarte gat, omringd door de hete materie die het zwarte gat naar binnen slurpt.
‘Dit beeld bevestigt dat de schaduw van het zwarte gat blijvend is, hij is er nog steeds’, zegt EHT-wetenschapper Eduardo Ros. ‘We zien dat de ring een prachtige cirkel is. Hij is heel rond, het is geen ellips of iets anders.’
De ring op de foto licht aan de onderkant fel op. Dat is volgens de verwachtingen. Het is het gevolg van vervormingen in de ruimtetijd – beschreven door de algemene relativiteitstheorie van Albert Einstein – die ontstaan doordat het zwarte gat roteert. Vergeleken met de vorige foto is de vlek iets verschoven. Ook dat is zoals voorspeld.
Extra telescoop
Dankzij de extra telescoop heeft het nieuwe beeld een betere resolutie dan zijn voorganger. Eén extra telescoop betekent namelijk al direct een grote toename in de hoeveelheid gegevens waarmee de metingen van de andere telescopen vergeleken kunnen worden.
Toch is de resolutie van de foto nog niet optimaal. Dat komt doordat de weersomstandigheden tijdens het observeren tegenzaten, zegt Ros. Volgens de voorspellingen kan er dus een nog helderder plaatje worden gemaakt.
