Gigantische waterijsbergen, een jeugdig oppervlak en een vreemd gevormde maan. De nieuwe foto’s van New Horizons hebben Nasa-wetenschappers verrassende inzichten opgeleverd over dwergplaneet Pluto.
Rond zijn evenaar blijkt Pluto een bergketen te hebben met toppen die reiken tot 3500 meter hoogte. Dat is opvallend hoog in verhouding tot de totale grootte van de dwergplaneet. Pluto heeft een straal van, volgens de laatste metingen, 1185 kilometer. Ter vergelijking: de straal van de aarde is ruim vijf keer zo groot, terwijl onze hoogste berg slechts 2,5 keer zo hoog is als de bergen op Pluto.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Hoewel Pluto voornamelijk bestaat uit methaan- en stikstofijs, zijn de bergen waarschijnlijk van waterijs. De eerste twee vormen van ijs zijn namelijk niet sterk genoeg om zulke hoge bergen te vormen. Waterijs is dat in sommige gevallen wel. ‘Bij temperaturen zoals die op Pluto [rond -230 °C, red.] gedraagt waterijs zich ongeveer als gesteente’, zegt geoloog Bill McKinnon.
Gebrek aan kraters
Wat verder opvalt aan het bergachtige landschap is dat het relatief jong is, zelfs een van de jongste landschappen ooit waargenomen in het zonnestelsel. Dat concluderen de Nasa-wetenschappers uit het gebrek aan kraters in het gebied. Pluto wordt al miljarden jaren gebombardeerd door ruimtepuin, dus moet het huidige landschap relatief recent zijn ontstaan – volgens de wetenschappers niet langer dan 100 miljoen jaar geleden. Daardoor is het waarschijnlijk dat het geologische proces dat de bergen vormt nog steeds aan de gang is.
Maar wat is dat proces? Daar zijn de wetenschappers nog niet over uit. Van ijsbergen op manen werd tot dusver gedacht dat ze resulteren uit de zwaartekrachtswisselwerking met de begeleidende planeet. Pluto heeft echter geen begeleider, zodat er nog een andere manier moet zijn waarop ijsbergen kunnen ontstaan. Datzelfde geologische proces zou dan verantwoordelijk moeten zijn voor de ‘facelift’ die Pluto van veel van zijn kraters heeft verlost.
Charon
Ook de foto die New Horizons maakte van Pluto’s grootste maan Charon heeft veel interessante informatie opgeleverd. De maan blijkt een 1000 kilometer lange zone vol scheuren te hebben, met onder andere een kloof van naar schatting zo’n acht kilometer diep. Net als Pluto heeft Charon opvallend weinig kraters, zodat de wetenschappers vermoeden dat de maan eveneens niet gespeend is van geologische activiteit.
Van de overige manen is tot nu toe alleen een voorproefje van een foto van Hydra vrijgegeven. Hoewel het beeld nogal blokkerig is, laat het zien dat de maan een onorthodoxe vorm heeft, die gepaard gaat met een doorsnee van 33 tot 43 kilometer.
Nasa-wetenschapper John Grunsfeld meldt dat de eerste resultaten de hoge verwachtingen ‘dramatisch overstijgen’. Hoofdonderzoeker Alan Stern: ‘De foto’s zien er prachtig uit, en Pluto en Charon zijn buitengewoon indrukwekkend.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: