In de Chinese Famen-Tempel ligt niet alleen een vingerbotje van Boeddha, maar ook nog oude wierook. Dankzij een chemische analyse achterhaalden onderzoekers welke geuren men daar tussen de zevende en negende eeuw opsnoof.
Binnen de muren van een ondergronds paleis in China rook men tijdens de Tangdynastie (van 618 tot 907) de wierook van tenminste drie ingrediënten: de hout- en harssoorten elemi, agarhout en olibanum. Dat blijkt uit een chemische analyse van wierook uit de Chinese Famen-Tempel bij het stadje Famen, midden in China, een paleis waar ook een heilig vingerbotje wordt bewaard van Gautama Boeddha, de grondlegger van het Boeddhisme.
Het is vroegst bekende gebruik van deze geurencombinatie, in het China van tijdens de Tangdynastie. De onderzoekers gebruikten diverse chemische analysetechnieken om de samenstelling van de wierook te bepalen, en deden hetzelfde met hedendaagse wierookcomponenten. Na vergelijking hiervan kwamen ze uit bij drie verschillende wierook-ingrediënten: de hout- en harssoorten elemi, agarhout en olibanum. Hard bewijs van het gebruik van deze geuren in het verleden is zeldzaam, aangezien ze gemakkelijk degraderen.
Waarom een inpoldering in de Biesbosch alles zegt over het landbouwbeleid van afgelopen eeuw
Eerst de boerderij, dan pas de natuur: de agrarische sector staat er bij veel mensen niet goed op. Historicus Marij Leenders beschrijft in haar onderz ...
Geurende hout en hars
Agarhout is een donker harsachtig hout dat bomen uit Zuidoost-Azië vormen wanneer zij besmet zijn met een bepaalde schimmel. Het ruikt houtig en bitterzoet. Elemi is een verzamelnaam voor diverse geurende harsen van de plantenfamilie Burseraceae, ook de leverancier van de geurstof mirre. De onderzoekers beschrijven een citroen- en pijnboomachtige geur; parfummakers spreken eerder van een intens peperige geur. Olibanum ruikt heel harsig en citroenachtig, en is afkomstig van het bomengeslacht Boswellia, ook wel de wierookboom genoemd.
Handelsnetwerk
‘Je krijgt zelden de kans om zulke oude wierook te bestuderen, dus we wisten dat het spannende resultaten zou opleveren’, zegt Yimin Yang, hoogleraar moleculaire archeologie aan de Universiteit van de Chinese Academie van Wetenschappen, in een email. ‘Gelukkig lukte het om de wierook te identificeren. Deze wierooktypen zijn maar zelden gevonden in het China van voor de tiende eeuw. Het is beschreven in oude literatuur, maar wij laten zien dat het daadwerkelijk gebruikt werd in de tijd van het Boeddhisme in het oude China.’
Het lijkt erop dat de wierook naar China is geïmporteerd via de zijderoute, een oude handelsroute die Zuidoost-Azië verbond met Europa en het Midden-Oosten. Culturen wisselden niet alleen specerijen, zijde en edelstenen uit, maar ook religie, kunst, talen en technologie. Zo biedt de studie meer inzicht in de uitwisseling van religieuze relieken zoals wierook via het handelsnetwerk.
Ervaring van historische geuren
Daarnaast is het in geschiedenisonderzoek belangrijk om complete ervaringen – inclusief geur en de context daaromheen – te reconstrueren, zegt Caro Verbeek. Zij is kunst- en geurhistoricus aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en het Kunstmuseum Den Haag. ‘Waarom beschrijven we geschiedenis altijd met zo’n beperkte context, met hoogstens beeld? Tekst, beeld en geur leiden allemaal tot een beter begrip van de geschiedenis. Bovendien maak je met geuronderzoek de geschiedenis toegankelijker, voor ziende maar ook blinde en slechtziende mensen.’
