't Horntje, Texel (NL) – Precies honderdvijfentwintig jaar geleden verrees in Den Helder het eerste onderzoeksstation van Nederlandse zeeonderzoekers.





Op 28 november viert het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) het feit dat één en een kwart eeuw geleden het eerste officiële gebouwtje voor zeeonderzoek werd geopend. Deze verplaatsbare houten keet, het Zoölogisch Station, stond op de zeedijk bij Den Helder. Van daaruit bestudeerde een select herengezelschap het dierenleven in Noordzee, Waddenzee en Zuiderzee. Het budget van het onderzoeksstation bedroeg in 1876 nog geen vijfhonderd gulden.

Het verplaatsbare Zoölogisch Station is hier gestationeerd op Terschelling in 1879.

Vanaf 1931 kreeg het Zoölogisch Station aanzienlijk meer subsidie van de overheid, omdat het tevens een onderwijstaak kreeg. In samenwerking met de universitaire biologiefaculteiten organiseerden de onderzoekers allerlei cursussen voor studenten. Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het groeiende instituut zelfs geld van ZWO, de voorloper van NWO, om onderzoekers in vaste dienst aan te nemen. Vanaf 1960 draagt het de naam Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee. Het huidige hoofdgebouw op het zuidelijkste puntje van Texel is sinds 1977 in gebruik.
Het jaarlijkse budget is geen vijfhonderd gulden meer, maar loopt tegen de veertig miljoen. Het NIOZ is dan ook een van de belangrijkste mariene onderzoeksinstituten ter wereld. Zo'n tweehonderdvijftig biologen, oceanografen, fysici, chemici, geologen en technici werken er nauw samen om allerlei zeeverschijnselen te bestuderen. Het NIOZ beschikt over een eigen onderzoeksschip, de Pelagia, waarmee de onderzoekers grootschalige expedities uitvoeren. Zo voer het schip dit jaar in vijf maanden helemaal rond Afrika.

Nienke Beintema

Ter gelegenheid van het jubileum verschijnt op 28 november het boek 'Geschiedenis van het Zoölogisch Station en het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee' door Johan van Bennekom. De hier afgebeelde foto's komen alle uit dit boek. Informatie: NIOZ, tel. 0(031) 222-315639

Een groep zeeonderzoekers rond 1880. Wie deze mannen precies zijn is onbekend.