De komende maanden draait er tijdelijk een ‘minimaantje’ rond onze planeet. Onderzoekers vermoeden dat het hier niet om een normale ruimterots gaat, maar om een rakettrap van de Surveyor-2-maanmissie uit 1966.

Eens in de zoveel tijd vangt de zwaartekracht van de aarde tijdelijk een planetoïde in. Het object blijft dan een tijdje rond onze planeet cirkelen, voordat het zijn eigen baan rond de zon weer vervolgt. We spreken dan van een tijdelijke minimaan.

AI-assistent kan 113-hulpverlening ondersteunen
LEES OOK

AI-assistent kan 113-hulpverlening ondersteunen

Dataspecialist Salim Salmi maakte een AI-tool die 113-hulpverleners ondersteunt.

Zo had de aarde begin dit jaar een minimaan die inmiddels weer vertrokken is. Afgelopen zomer diende zich een opvolger aan. Op 19 augustus namen astronomen het object 2020 SO waar met de Pan-STARRS-telescoop op Hawaii. Al snel bleek dat 2020 SO op koers lag om ingevangen te worden door de aardse zwaartekracht. Maar de baan van het object hintte er ook meteen op dat het hier niet ging om een normale ruimterots.

Lege brandstoftank

Zo lag de snelheid van het object veel lager dan gebruikelijk is voor een planetoïde. Bovendien kwam de baan sterk overeen met die van de aarde: bijna cirkelvormig, met vrijwel dezelfde afstand tot de zon en in hetzelfde baanvlak. Zo’n baan is ongebruikelijk voor een ruimterots, maar wel typisch voor een object dat vanaf de aarde is gelanceerd.

Vervolgwaarnemingen met diverse telescopen toonden daarnaast aan dat het object een sterkere invloed van de stralingsdruk van de zon ondervond dan je zou verwachten voor een ruimterots. Naast zwaartekracht, speelt de druk waarmee zonlicht tegen een object ‘duwt’ namelijk ook een bescheiden factor in de uiteindelijke baan. Een hol object met een groot oppervlak – zoals een lege brandstoftank van een raket – ondervindt een grotere invloed van de stralingsdruk dan een massieve ruimterots.

Een foto van de Centaur-rakettrap uit 1964. Twee jaar later was een vergelijkbare rakettrap onderdeel van de Surveyor-2-missie naar de maan. Afbeelding: NASA

Eurekamoment

Deze aanwijzingen waren voor onderzoekers van NASA’s Center for Near-Earth Object Studies (CNEOS) reden genoeg om ervan uit te gaan dat 2020 SO een kunstmatig object kan zijn. Met behulp van computersimulaties ‘spoelden’ ze de baan van het object terug in de tijd.

‘Een van de mogelijke afgelegde banen van 2020 SO bracht het object zeer dicht tot de aarde en de maan tegen het einde van september 1966’, zegt CNEOS-directeur Paul Chodas in een persverklaring. ‘Het voelde als een eurekamoment toen er na een korte blik op lanceerdata van maanmissies een match bleek te zijn met de Surveyor-2-missie.’

Deze onbemande missie van NASA vertrok op 20 september 1966 naar de maan, als onderdeel van voorbereidingen op de eerste bemande maanlanding in 1969. Na een mislukte koerswijziging stortte het ruimtevaartuig jammerlijk te pletter op het maanoppervlak. De losgekoppelde Centaur-rakettrap, die het vaartuig even daarvoor wel nog op de juiste koers richting de maan had gezet, vloog daarentegen langs de maan om in de vergetelheid van de ruimte te verdwijnen.

Dichtste nadering

Zo’n 54 jaar na dato krijgt het verhaal dus een onverwachts vervolg. Het lijkt erop dat de rakettrap op 8 november in een baan rond de aarde terechtkwam. Na twee rondjes rond onze planeet, en vier maanden dienst als minimaan, zal het object in maart 2021 het aardse zwaartekrachtsveld weer verlaten en zijn eigen baan rond de zon vervolgen.

Deze week bereikte het object zijn dichtste nadering tot de aarde. Op 1 december bedroeg de afstand tot onze planeet zo’n 50.000 kilometer. Dat maakte het tot een uitgelezen moment voor waarnemers om de minimaan – die een geschatte diameter van zo’n 8 meter heeft – te bestuderen. Komende tijd zal blijken of deze observaties de ware aard van 2020 SO kunnen bevestigen.

Update (4 december 2020):

Het object 2020 SO is inderdaad een Centaur-rakettrap uit de jaren zestig, zo meldt NASA. Dat blijkt uit nieuwe waarnemingen met NASA’s Infrared Telescope Facility, waarbij naar het kleurenspectrum van het object gekeken werd. Deze bleek overeen te komen met het spectrum van een andere Centaur-raket, die zich sinds 1971 in een baan rond de aarde bevindt.

race naar de maan
LEESTIP: Met dit boek beleef je de spacerace zoals nooit tevoren: aan de hand van meer dan 150 stereoscopische foto’s. Te koop in onze webshop.