Cambridge, Massachusets (VS) – Een flits röntgenlicht verraadt dat een enorm zwart gat in het centrum van de Melkweg een grote hoeveelheid materie opneemt.


Het röntgenobservatorium Chandra kijkt naar sporen van energierijke processen in het heelal. In de richting van het centrum van de Melkweg, waar de radiobron Sagittarius A* ligt, zag de telescoop een snelle, sterke röntgenvlam. Astronomen gaan ervan uit dat de bron in Sagittarius A* overeenkomt met een reusachtig zwart gat – met drie miljoen maal de massa van de Zon – dat het centrum van de Melkweg vormt.

Een felle uitbarsting van röntgenlicht (midden) verraadt dat materie naar een zwart gat in het centrum van de Melkweg valt.

Binnen een paar minuten steeg de helderheid van de bron, tot bijna vijftigmaal het niveau van voor de uitbarsting. Drie uur later was de helderheid weer normaal. Fredrick Baganoff, onderzoeker aan het Massachusetts Institute of Technology: “De snelle toename en afname van de röntgenstralen bij deze uitbarsting vormen een overtuigend bewijs dat de straling ontstaat door materie die in een zwart gat valt. Het bevestigt dat dit zwarte gat wordt gevoed met hetzelfde accretieproces als quasars en andere kernen van sterrenstelsels.” Enthousiast voegt Baganoff daar nog aan toe: “Dit is de eerste keer dat we zien dat in onze eigen achtertuin een superzwaar zwart gat een brok materie opneemt. Het is alsof het materiaal een ansichtkaartje stuurt voordat het in het zwarte gat verdwijnt.”
De nieuwe meetgegevens leveren de tot nog toe beste blik op het gebied vlak buiten de event horizon, de schil rondom het zwarte gat waarachter geen materie en licht kan ontsnappen aan de zwaartekracht. “Uit de snelle variatie van de röntgenintensiteit blijkt dat we materiaal zien dat zich net zo dicht bij het zwarte gat bevindt, als de afstand van de Aarde tot de Zon”, vertelt Gordon Garmire van Pennsylvania State University. Hij is de man achter de speciale camera die de energieke gebeurtenis vastlegde.

Tot dusverre verbaasde het astronomen dat de bron Sagittarius A* weinig straling uitzendt. Ze verwachten veel meer straling bij een zwart gat middenin een sterrenstelsel, met name in het röntgengebied. De nieuwe waarnemingen van Chandra nemen nu vrijwel alle twijfel over het bestaan van dit zwarte gat weg.

Erick Vermeulen