Een nieuwe versie van het covid-19-vaccin van Moderna richt zich alleen op belangrijke delen van het spike-eiwit van het coronavirus. Het vaccin wordt nu getest bij mensen.
Moderna heeft een gestroomlijnde versie van het mRNA-vaccin tegen covid-19 gemaakt. Deze nieuwe versie is effectief bij lagere doses en gaat twee keer zo lang mee als het in de koelkast wordt bewaard. Het vaccin bevat slechts twee belangrijke delen van het spike-eiwit van het virus, in plaats van het hele eiwit.
Het verbeterde vaccin, met de naam mRNA-1283, heeft ‘bemoedigende resultaten laten zien in meerdere klinische studies’, zegt Moderna. Het bedrijf gaat nu over op de laatste testfase.
AI-assistent kan 113-hulpverlening ondersteunen
Dataspecialist Salim Salmi maakte een AI-tool die 113-hulpverleners ondersteunt.
Spike-eiwit
Talrijke studies hebben aangetoond dat de effectiefste antilichamen tegen het SARS-CoV-2-coronavirus zich binden aan een van de twee belangrijkste plaatsen op het spike-eiwit dat uit het oppervlak van het virus steekt. Een van deze plaatsen is het deel van het eiwit dat zich aan menselijke cellen hecht en het virus helpt om binnen te dringen. Antilichamen die zich aan deze plaats binden, blokkeren dit proces dus.
Bijna alle bestaande covid-19 vaccins bestaan uit het gehele spike-eiwit. Het immuunsysteem merkt dit eiwit in het vaccin op, en maakt vervolgens antilichamen aan. Die antilichamen richten zich op alle delen van het eiwit, dus ook de onderdelen die niet effectief zijn. Moderna heeft daarom nu een vaccin gemaakt van mRNA dat codeert voor alleen de twee relevante delen van het eiwit.
Het samenvoegen van deze twee delen levert een beter resultaat op dan wanneer je ze los toedient. Dat blijkt uit dierproeven die staan beschreven in een artikel dat op 13 september in Science Translational Medicine verscheen.
Lage dosis
Uit de eerste menselijke onderzoeken met het nieuwe vaccin bleek dat mensen die een tiende kregen van de standaarddosis voor Moderna’s bestaande covid-19-vaccin, mRNA-1273, alsnog een antilichaamreactie produceerden die net zo sterk was als na een dosis van het oorspronkelijke vaccin. Dat blijkt uit een onderzoeksartikel dat in oktober 2022 online verscheen.
Daarom koos het bedrijf bij de daaropvolgende klinische studies voor lagere doses, zegt Darin Edwards, die het covid-19-vaccinprogramma van Moderna leidt. De resultaten van deze vervolgstudies zijn nog niet vrijgegeven.
Langere houdbaarheid
De mRNA’s in het nieuwe vaccin zijn korter dan die in vaccins die coderen voor het volledige spike-eiwit. Daardoor vallen ze minder snel uit elkaar en is het vaccin langer houdbaar.
Bij opslag tussen 2 en 8 graden Celsius duurt het een jaar voordat 40 procent van de mRNA’s in mRNA-1283 is afgebroken. Voor mRNA-1273 is dat zes maanden.
De versie van mRNA-1283 die wordt getest in de laatste fase is een vaccin met twee delen. De helft van de mRNA’s in het vaccin coderen voor de belangrijkste plekken van het originele SARS-CoV-2-virus. De andere helft richt zich op de BA.4- en BA.5-omikron-subvarianten, zegt Edwards. Het vaccin zal verder worden geüpdatet om nieuwere varianten aan te pakken, wanneer het wordt goedgekeurd door de autoriteiten.
Boostershots
Dit najaar kunnen Nederlanders met een verhoogd risico om ziek te worden door corona weer een prik halen. Ruim 7,5 miljoen Nederlanders komen hiervoor in aanmerking. Bij de herhaalprikcampagne wordt met de nieuwste XBB-vaccins gewerkt, die zich richten op de XBB.1.5-omikron-variant. Deze en andere omikron-XBB-varianten zijn in Nederland het meestvoorkomend.
