Mindfulness en andere soorten meditatie worden doorgaans gezien als manieren om stress te verminderen – maar ze kunnen je toestand soms ook verslechteren.
Ongeveer één op de twaalf mensen die meditatie probeert, ervaart een ongewenst negatief effect. Meestal is dat een verslechtering van een depressie of angststoornis, en soms zelfs het ontstaan van zo’n aandoening. Dat blijkt uit het eerste systematische onderzoek naar het beschikbare bewijs.
‘Voor de meeste mensen werkt meditatie goed, maar het is absoluut te veel gehypet. Het is niet voor iedereen weldadig’, zegt psycholoog Miguel Farias van de Coventry Universiteit in het Verenigd Koninkrijk. Hij is een van de onderzoekers die de studie verrichtten.
Ieder mens een persoonlijk dieet
Gezondheidseconoom Milanne Galekop onderzocht gepersonaliseerde diëten. Zijn die echt de moeite en de kosten waard?
Hier en nu
Er zijn veel soorten meditatie. Een van de populairste vormen is mindfulness. Daarbij vestigen mensen hun aandacht op het hier en nu. Ze focussen op hun eigen gedachten en gevoelens, of op prikkels van buitenaf. Mindfulness wordt door meerdere Britse gezondheidsorganisaties aangeraden aan mensen die meermaals een depressie hebben gehad. De techniek zou een terugval minder erg maken.
Het enthousiasme voor meditatie komt mogelijk deels voort uit een toenemend bewustzijn van de bijeffecten van antidepressiva. Ook hebben sommige mensen moeite om te stoppen met het innemen ervan.
Er zijn eerder al verslagen naar buiten gekomen van mensen die na het beginnen met meditatie een slechtere geestestoestand ervoeren. Het was echter onduidelijk hoe vaak dit voorkomt.
Paniekaanvallen
De onderzoekers kamden eerst de medische vakbladen uit. Ze vonden daarin 55 relevante onderzoeken. Vervolgens sloten ze de onderzoeken uit waarin bewust naar negatieve effecten was gezocht. Daarna bepaalden ze per onderzoek het percentage mensen dat schadelijke effecten had ondervonden. Tot slot berekenden ze het gemiddelde, waarbij ze de grootte van de afzonderlijke onderzoeken lieten meewegen – iets wat gebruikelijk is bij een dergelijke analyse.
Uit het onderzoek bleek dat ongeveer 8 procent van de mensen die meditatie proberen een ongewenst effect ervaart. ‘Mensen hebben van alles ondergaan: van een toename van angstgevoelens tot paniekaanvallen’, zegt Farias. Ook ontdekten de onderzoekers gevallen waarbij psychoses of suïcidale gedachten optraden.
8 procent zou zelfs een lage inschatting kunnen zijn. Veel meditatiestudies registreren namelijk alleen ernstige negatieve effecten, of zelfs die niet, zegt Farias.
Tegenreactie
Psycholoog Katie Sparks stelt dat het getal ook kan zijn opgekrikt door mensen die meditatie proberen vanwege een niet-gediagnosticeerde angststoornis of depressie. ‘Van meditatie is bewezen dat het mensen helpt te ontspannen en hun concentratie te herwinnen. Het helpt ze in zowel mentaal als fysiek opzicht’, zegt ze.
Wanneer mensen hun gedachten proberen te kalmeren, kan hun geest volgens Sparks soms wel in opstand komen. ‘Dat is een soort tegenreactie op de poging de geest te beheersen. Het resulteert in angst of depressie’, zegt ze.
Volgens Sparks betekent dit niet dat mensen met de techniek moeten stoppen. Ze acht het veiliger om te kiezen voor meditatiesessies die worden begeleid door een leraar of een app die instructies laat horen. ‘Het huidige onderzoek kan mensen ervan weerhouden om iets te doen waar ze in de juiste context baat bij hebben.’
Het onderzoek wordt binnenkort gepubliceerd in Acta Psychiatrica Scandinavica.