Tijdens een wetenschappelijke vlucht hebben onderzoekers onverwacht de overblijfselen van een militaire basis uit de Koude Oorlog herontdekt, zo’n dertig meter onder het ijs van Groenland. ‘We wisten eerst niet wat het was.’
Toen NASA-onderzoekers in april 2024 over de Groenlandse ijskap vlogen, stuitte hun meetinstrument plots op iets onverwachts. Hun radarbeelden toonden een menselijk bouwwerk, ingegraven op dertig meter diepte, onder het koude, kale, uitgestrekte oppervlak van de ijskap. Het bleek een overblijfsel van de Koude Oorlog: een verlaten militaire basis genaamd Camp Century.
Gesteente bekijken
De onderzoekers vlogen die dag met een meetinstrument over de Groenlandse ijskap om de ijslaag en vooral ook het gesteente eronder in kaart te brengen. Dat doen ze om hun voorspellingen over gletsjerstromingen – en de daaruit volgende zeespiegelstijging – te verbeteren. ‘Hiervoor moeten we de vorm van het gesteente kennen dat onder het ijs ligt’, zegt NASA-gletsjeronderzoeker Alex Gardner. Met een geavanceerde radar, die door het ijs heen kijkt, brengen ze het gesteende onder de ijskap in beeld.
AI-assistent kan 113-hulpverlening ondersteunen
Dataspecialist Salim Salmi maakte een AI-tool die 113-hulpverleners ondersteunt.
Dat ze daarbij op een Camp Century stuitten, was een verrassing. Gardner: ‘We wisten eerst niet wat het was.’
Stad onder het ijs
Camp Century was een Amerikaanse militaire basis in het noordwesten van Groenland. Het was een pilot voor het geheime Project Iceworm, met het doel om een netwerk van lanceerplekken voor nucleaire raketten te bouwen onder de Groenlandse ijskap. De basis kreeg de bijnaam de ‘stad onder het ijs’.
Camp Century is in 1959 gebouwd, dicht boven de grond in de ijslaag, en bestaat uit een netwerk van 21 tunnels van in totaal drie kilometer. Binnenin was het redelijk comfortabel voor de gestationeerde militairen. Er was een moderne badkamer, een eetkamer en medische faciliteiten. Camp Century werd van energie voorzien door een kerncentrale.
De basis was in gebruik tot 1967. Toen kregen verschuivende ijskappen de overhand en werd Project Iceworm stopgezet. De verlaten faciliteit werd door ijsmassa verpletterd en is sindsdien bedekt geraakt door meer sneeuw en ijs. Daardoor ligt het geheel nu ruim 30 meter onder het ijsoppervlak.
Slimme radar
Het bestaan van de basis is al lange tijd geen geheim meer. Eerdere onderzoeksmissies die over de plek vlogen, hadden ook al tekenen ervan gezien op hun radarbeelden. Maar daarvoor moesten ze meermaals over het gebied vliegen en die metingen vormden een weinig gedetailleerd tweedimensionaal beeld van wat er onder het ijs schuilgaat.
NASA’s vlucht had geavanceerde apparatuur aan boord. Onder het vliegtuig hing de zogeheten UAVSAR (Uninhabited Aerial Vehicle Synthetic Aperture Radar). Deze synthetische apertuur-radar kijkt niet alleen recht naar beneden, maar ook opzij, en maakt meerdere beelden terwijl de antenne door de lucht beweegt. Dit resulteert in kaarten met meer dimensies. Eén vlucht was voldoende voor een duidelijk beeld. Gardner: ‘UAVSAR bracht Camp Century in één keer gedetailleerd in kaart.’ De waargenomen structuren komen overeen met historische kaarten van de geheime stad.
Afval
Het smelten van de ijskap, waar de onderzoekers eigenlijk mee bezig zijn, kan ook invloed hebben op dit verlaten kamp. ‘Camp Century zou radioactief en menselijk afval bevatten’, zegt Gardner. ‘Als het ijs dat Camp Century bedekt dunner wordt, zal dit afval uiteindelijk aan de oppervlakte komen waar het zijn weg kan vinden naar beken, rivieren en de oceaan.’
Toch zijn er op dit moment geen plannen om de ontwikkelingen van het ijs bij Camp Century met radarmetingen te blijven volgen. Wel gaan de onderzoekers verder met het in kaart brengen van het gesteente onder het ijs.
