Antarctica is koud, onherbergzaam en afgelegen. Maar het is ook een van de beste plekken om te zoeken naar meteorieten. Een recente zoektocht leverde vijf nieuwe exemplaren op, waaronder een ruimterots van 7,6 kilogram.
Er vallen jaarlijks een paar honderd meteorieten op aarde. Hooguit tien daarvan worden teruggevonden. Zonde, want behalve dat ze prachtige aanwinsten zijn voor musea en verzamelaars, kunnen onderzoekers ook meer leren over het ontstaan van het zonnestelsel door meteorieten te bestuderen.
Antarctica is een goede plek om te zoeken naar deze waardevolle ruimtestenen. Er zijn daar meer dan 45 duizend meteorieten gevonden. Niet omdat er daar meer neerkomen, maar omdat de ijsstromingen op het ijskoude continent de meteorieten samenbrengen in kleine gebieden. Bovendien zijn de zwarte steentjes gemakkelijk te vinden op het lichtblauwe ijs. En door de kou blijven de meteorieten goed geconserveerd.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Meteorietenverzameling
‘Ik zou de zoektocht naar meteorieten op Antarctica niet eenvoudig noemen’, vertelt geoloog Vinciane Debaille van de Université Libre de Bruxelles. ‘Het is er koud en lastig begaanbaar. Maar je kunt er wel in een betrekkelijk klein gebied veel meteorieten vinden. Op het Nansen-ijsveld hebben we bijvoorbeeld inmiddels meer dan zeshonderd meteorieten gevonden.’
Tot nu toe stuitten onderzoekers vaak per toeval op meteorietrijke gebieden op Antarctica. Op de zoektocht efficiënter te maken, ontwikkelde een Belgisch-Nederlandse onderzoeksgroep vorig jaar een schatkaart. Die voorspelt op basis van informatie over eerdere vindplekken en satellietobservaties van onder andere de ijsstroomsnelheid, temperatuur en geometrie van het oppervlakte, wat de kans is om in een bepaald gebied meteorieten te vinden.
‘Die kaart kwam goed van pas toen we klaar waren met het Nansen-ijsveld doorzoeken, en op zoek gingen naar een nieuw meteorietrijk gebied in de buurt van het onderzoeksstation’, zegt Debaille. Aan de hand van de kaart kozen ze drie gebieden uit.
7,6 kilogram
In twee van de drie gebieden vonden de onderzoekers niets. Maar op de derde, volgens de kaart meest veelbelovende plek was het raak. ‘We vonden daar vier meteorieten’, vertelt Debaille, die de zoektocht leidde. Die wogen tussen de 50 en 150 gram, en waren ongeveer zo groot als een abrikoos; een gebruikelijke maat voor meteorieten.
De grootste vondst deden ze op de laatste dag. Tijdens het laatste uur dat ze uitgetrokken hadden voor de zoektocht. Daar lag, in de sneeuw en het ijs, een ruimterots van maar liefst 7,6 kilogram. Debaille: ‘Het was een enorme verrassing om zo’n zeldzaam grote meteoriet te vinden.’
Meteorieten branden grotendeels op als ze met hoge snelheid door de atmosfeer razen. Dat er 7,6 kilo van over is gebleven, betekent dat het oorspronkelijk een relatief grote planetoïde was.
De onderzoekers zijn ook blij met het grote formaat. ‘Voor de metingen moeten we een deel van de meteoriet kapot maken. Als er meer materiaal is, voel je je daar minder bezwaard over. Er blijft dan namelijk genoeg over voor toekomstig onderzoek, met mogelijk nog betere analysetechnieken.’
