We hebben de maximale temperatuur waarbij mensen kunnen overleven ernstig overschat. Vooral ouderen houden het minder goed uit bij extreme hitte dan we dachten.
De maximale temperatuur waarbij mensen kunnen overleven, is lager dan verwacht. Dat blijkt uit onderzoek van fysioloog Coen Bongers van de Radboud Universiteit in Nijmegen en zijn collega’s. Zij berekenden de maximale temperatuur en luchtvochtigheid die mensen kunnen verdragen voor zij sterven aan een hitteberoerte.
Natteboltemperatuur
Voor het bepalen van de maximale temperatuur waarbij mensen kunnen overleven, moeten wetenschappers rekening houden met de luchtvochtigheid. Dat is belangrijk omdat de luchtvochtigheid invloed heeft op de overlevingskans bij hoge temperaturen. Een hoge luchtvochtigheid is gevaarlijker dan een lage luchtvochtigheid, omdat zweetdruppels slechter verdampen in vochtige lucht. Het lichaam kan dan minder goed afkoelen.
Socioloog over zelfmoordpreventie: ‘Probeer iemand met suïcidale gedachten uit het dal te helpen’
Socioloog Diana van Bergen en haar collega’s hebben een beurs van 9 ton gekregen voor een zelfmoordpreventieproject. ‘We weten dat er in de direct ...
Om het effect van zweten na te bootsen in temperatuurmetingen plaatsen wetenschappers een natte doek over een thermometer. Die thermometer meet dan de zogeheten natteboltemperatuur. Bij een lage luchtvochtigheid kunnen druppels uit de doek verdampen, zodat de thermometer afkoelt. De natteboltemperatuur is dan lager dan de omgevingstemperatuur. Als de luchtvochtigheid honderd procent is, kan er geen water uit de doek verdampen en is de natteboltemperatuur gelijk aan de omgevingstemperatuur.
Hitteberoerte
Uit eerder onderzoek volgde dat de mens niet langer dan zes uur kan overleven bij een natteboltemperatuur van 35 graden Celsius. Dit onderzoek hield echter geen rekening met het feit dat mensen andere hoeveelheden zweten. Oude mensen zweten bijvoorbeeld minder dan jonge mensen, en vrouwen zweten over het algemeen minder dan mannen.
Het nieuwe model van Bongers en zijn collega’s berekent het effect van de omgevingstemperatuur op de lichaamstemperatuur van zowel jonge (18 tot 30 jaar) als oude (meer dan 65 jaar) mensen. Een mens maakt altijd uit zichzelf warmte. Als die warmte niet meer afgegeven kan worden, omdat de omgeving bijvoorbeeld te heet is of de lucht te vochtig, dan blijft de lichaamstemperatuur stijgen. De onderzoekers gaan ervan uit dat een mens sterft als zijn lichaamstemperatuur gestegen is naar minstens 43 graden Celsius voor een periode van minstens zes uur lang. De kans op een hitteberoerte is dan namelijk onvermijdelijk.
Overschat
Uit hun berekeningen blijkt dat de overlevingsgrens van mensen veel lager ligt dan de eerder genoemde natteboltemperatuur van 35 graden Celsius. De maximale overlevingstemperatuur wordt het meest overschat bij droge omstandigheden en voor oudere mensen. Voor oude vrouwen ligt de maximale natteboltemperatuur in droge omstandigheden wel 13,1 graden Celsius lager dan verwacht.
Dat klinkt nog vaag, maar kijk eens naar het volgende voorbeeld. Stel je voor dat een oude man in de schaduw zit te lezen bij een luchtvochtigheid van 10 procent. Volgens het oude model zal hij pas van de hitte sterven als de luchttemperatuur minstens zes uur lang boven de 60 graden Celsius reikt. Dat is tot nu toe nog nergens op de aarde voorgekomen. Volgens het nieuwe model zal deze persoon, in diezelfde omstandigheden, al sterven bij een luchttemperatuur van 46,4 graden Celsius. Dat is een realistisch scenario in onder andere delen van Zuid en West-Azië.
De maximale temperatuur waarbij mensen kunnen overleven wordt dus ernstig overschat. Ook de berekeningen van Bongers en zijn collega’s zijn mogelijk een overschatting. Zij hielden namelijk geen rekening met andere bekende doodsoorzaken van hitte, zoals hartdood of nierfalen.
Hitte
Dit onderzoek laat zien dat sommige delen van de wereld bijna onleefbaar zullen worden door klimaatverandering, zegt thermofysioloog Hein Daanen van de Vrije Universiteit in Amsterdam, die niet betrokken was bij het onderzoek. ‘Dan kun je ook klimaatvluchtelingen verwachten, mensen die willen ontsnappen aan de hitte’, zegt hij.
Daarnaast zal fysieke inspanning in veel warme gebieden erg lastig worden. ‘Als je inspanning verricht produceer je warmte’, zegt Daanen. ‘Het is al heel lastig als je in rust bent, maar naarmate je meer warmte produceert, wordt het vrijwel onmogelijk om die warmte kwijt te raken.’ Om zichzelf te beschermen zullen mensen in warme gebieden, zoals in India, het fysieke werk dus moeten verminderen. ‘Je ziet dus ook dat de rijstproductie daalt, naarmate de omgevingstemperatuur en de vochtigheid stijgen’, zegt Daanen.
