De rover Perseverance heeft op Mars het geluid van een ruim 100 meter hoge zandhoos opgenomen. Perseverance is het eerste ruimtevaartuig dat een microfoon heeft meegenomen naar een andere planeet.
We hebben voor het eerst het geluid kunnen horen van een zandhoos of stofduivel op Mars. De rover Perseverance heeft een wervelwind opgenomen die over de rover heen bewoog. Deze opnames kunnen ons helpen om toekomstige stofstormen op Mars te voorspellen.
Twee keer per week aan
Zandhozen zijn wervelwinden die de Marsbodem een paar minuten lang de lucht in werpen voor ze weer verdwijnen. Elke dag bewegen er miljoenen van over het planeetoppervlak. Verschillende landers hebben ze dan ook al opgemerkt.
‘Ik probeer robots te ontwikkelen die ook echt een nieuwe stap maken’
Hoe werkt vliegen? Dat lijkt een simpele vraag, maar voor luchtvaarttechnicus en bioloog David Lentink is het een levenslange zoektocht.
Perseverance zelf is tot nu toe honderden zandhozen tegengekomen op het Marsoppervlak. Die detecteerde de rover doordat ze de lokale atmosferische druk lieten dalen. Hoewel Perseverance een microfoon aan boord heeft – de eerste die ooit naar een andere planeet is gestuurd – had de rover tot nog toe geen geluid van de zandhozen opgenomen. Dat komt doordat de microfoon maar zo’n twee keer per week een paar seconden lang aan staat. Op 27 september 2021 nam de rover echter wél het geluid op van stofdeeltjes die een zandhoos naar hem toe gooide.
Minstens 118 meter hoog
‘Als je ter plekke op het Marsoppervlak zou staan, zou je misschien het stof naar je toe kunnen zien bewegen, maar je zou waarschijnlijk weinig voelen en niets horen door de dunne atmosfeer’, zegt Naomi Murdoch, planeetwetenschapper aan de Universiteit van Toulouse in Frankrijk. ‘Geluid reist niet ver op Mars, waardoor we weten dat deze deeltjes heel dicht bij de microfoon moeten zijn terechtgekomen.’
Door de gemaakte audio-opnamen te combineren met data van de andere sensors van Perseverance, konden Murdoch en haar team uitrekenen dat de zandhoos een diameter had van zo’n 25 meter. Hij moet minstens 118 meter hoog zijn geweest.
Onverwachte stofwolk
De onderzoekers maten gemiddeld zestig inslagen van stofdeeltjes per seconde. Dat is vergelijkbaar met wat andere teams hebben gemeten bij aardse zandhozen.
Vreemd genoeg kwamen die inslagen wel in drie korte uitbarstingen. Je zou verwachten dat de stofdeeltjes zich voornamelijk in de wanden van de wervelwind bevonden. Dan zou een passerende hoos twee uitbarstingen veroorzaken. Op beelden van de zandhoos was een onverwachte stofwolk in het midden van de wervelwind te zien. De onderzoekers weten nog niet wat die veroorzaakte.
Grotere stormen voorspellen
‘Een van de grootste problemen die wetenschappers hebben bij het modelleren van het klimaat van Mars, is het voorspellen van grote stofstormen’, zegt Murdoch. ‘Een van de redenen waarom het ons niet lukt die te modelleren, is dat we niet helemaal begrijpen wanneer, waarom en hoe stof de atmosfeer in wordt geworpen.’ Zandhozen tillen stof de lucht in op kleinere schaal, dus die bestuderen kan ons grotere stormen op Mars helpen begrijpen en zelfs voorspellen.
