Het Marskarretje Curiosity heeft in oude modder zeshoekige patronen ontdekt. Die wijzen erop dat Mars ooit afwisselende natte en droge perioden kende. Dat vergroot de kans dat er in het verleden leven was op de rode planeet.
Modderpatronen laten zien dat Mars ooit seizoensgebonden weer had, dat net zoals het aardse weer afwisselende natte en droge perioden kende. Deze seizoenen kunnen hebben geholpen bij de vorming van de complexe bouwstenen van leven, zoals RNA en basiseiwitten.
Er is veel bewijs dat Mars ooit vloeibaar water had in de vorm van meren en rivieren. Wat nog onduidelijk is, is of deze ontstaan waren door eenmalige gebeurtenissen, zoals meteorietinslagen of vulkaanuitbarstingen die ijs lieten smelten, of dat Mars een weercyclus kende.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Marsseizoenen
Nu hebben planeetwetenschapper William Rapin van de Universiteit van Toulouse en zijn collega’s beelden van het Marskarretje Curiosity onderzocht. Die tonen opvallende zeshoekige patronen in de modder van de Gale-krater. Deze krater was ooit een meer. De zeshoekige richels kunnen volgens Rapin alleen zijn gevormd door herhaaldelijke natte en droge perioden, die elk ongeveer een Martiaans jaar of minder duurden.
‘Het is de eerste keer dat we kunnen aantonen dat het klimaat natte en droge seizoenen in stand hield’, zegt Rapin. ‘We wisten dat de aarde ze had, maar we kenden geen andere planeten die ze hadden. Nu weten we dat Mars ook seizoenen had.’
Zeshoekig bewijsmateriaal
De onderzoekers denken dat de richels ooit scheuren in opgedroogde modder waren. De scheuren, die elkaar meestal onder specifieke hoeken treffen, zouden gedurende natte perioden zijn opgevuld met mineralen. Een deel van dat vulmateriaal zou zijn weggespoeld, maar een weerbarstig mengsel van modder en gesteente zou zijn achtergebleven en zo de richels hebben gevormd. ‘Alleen een seizoensgebonden klimaat – iets met een hoge frequentie, geologisch gesproken – kan die gefossiliseerde scheuren in de modder hebben gemaakt’, zegt Rapin.
Op sommige plekken op aarde kun je soortgelijke patronen vinden. Een voorbeeld daarvan is Racetrack Playa, een zoutvlakte in Death Valley in Californië. Het grootste deel van het jaar is deze vlakte droog, maar in het regenseizoen loopt het vol met een ondiepe laag water.
Waarom geen leven?
De zeshoeken zijn allemaal ongeveer 4 centimeter breed. Op basis van dit gegeven schatten Rapin en zijn collega’s dat de waterdiepte ter plekke ongeveer 2 centimeter was. Dit wijst erop dat de cycli vrij regelmatig waren, ongeveer een Marsjaar duurden, en mogelijk miljoenen jaren lang standhielden.
De patronen lijken ongeveer 3,6 miljard jaar oud te zijn. Dit is rond de tijd dat er voor het eerst leven op aarde ontstond. Dat betekent dat er ook genoeg tijd moet zijn geweest om op Mars leven te laten ontstaan. ‘Als je leven op aarde hebt, waarom dan niet op Mars, als de omstandigheden op beide planeten ongeveer hetzelfde waren?’ vraagt planeetwetenschapper Mark Sephton van het Imperial College in Londen.
Droge oersoep
Seizoenen kunnen helpen om moleculen die belangrijk zijn voor leven, zoals RNA en eiwitten, te vormen uit kleine bouwstenen van organisch materiaal, zoals aminozuren en nucleotiden. Laboratoriumexperimenten laten zien dat de chemische reacties die nodig zijn om dit voor elkaar te krijgen meestal perioden van uitdroging vergen.
‘Als je een oersoep hebt en je droogt die uit, dan is er een kans dat dingen aan elkaar blijven plakken’, zegt Sephton. Een voorwaarde is dan wel dat het spul niet wordt aangetast door straling of oxidatie.
We hebben geen geologische gegevens over wanneer op aarde de bouwstenen van het leven verschenen. Mars heeft daarentegen wel gesteente uit de daarvoor geschikte periode. ‘Dit is een gigantisch experiment voor het polymeriseren en zelforganiseren van organische materie, en het is allemaal bewaard gebleven’, zegt Rapin.
Blijf op de hoogte van alle spannende ontwikkelingen in het zonnestelsel met een digitaal abonnement op New Scientist.