Er is een nieuwe pil in de maak die, voorlopig bij muizen, de vruchtbaarheid van mannen tegengaat. Opvallend is dat deze pil geen hormonen bevat, maar een verbinding die een receptor blokkeert.
Na de seksuele revolutie van bijna een halve eeuw geleden, waarin de anticonceptiepil voor vrouwen een belangrijke rol had, was het wachten op een pil voor mannen. Lang zocht men naar een variant die net als de pil voor vrouwen was gebaseerd op hormonen. Succes bleef uit, onder meer door ongewenste bijwerkingen zoals verlaagd libido en verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Nu hanteren onderzoekers in New York een nieuwe aanpak van anticonceptie bij mannen, zonder steroïden. Bij muizen is die pil succesvol, en als de mannetjesmuis stopt met slikken, herstelt de vruchtbaarheid zich.
Dat de mannelijke vruchtbaarheid gevoelig is voor een tekort aan vitamine A was al meer dan een eeuw bekend. Hoogleraar Debra Wolgemuth en haar collega’s bestudeerden een receptor waaraan een omzettingsproduct van vitamine A, retoïnezuur, kan hechten. Die receptor is actief bij de aanmaak van nieuwe zaadcellen. Toevallig ontdekten ze een onderzoek van farmaciebedrijf Bristol-Myers waarin een verbinding werd beschreven die ziekten van de huid en ontstekingen moest bestrijden. Dat onderzoek werd gestaakt vanwege de bijwerkingen op de zaadballen.
We laten complotdenkers te veel twijfel zaaien over HPV-vaccins
We leven in een tijd van vaccinatie-angst, waarin complottheorieën welig tieren. We moeten tegengas geven, zegt onderzoeker Simon Williams.
Wolgemuth ontdekte nu dat deze verbinding hetzelfde effect heeft als een tekort aan vitamine A of een defecte receptor: de vruchtbaarheid verdwijnt. Hij grijpt aan op de retoïnezuurreceptor. Vitamine A is ook belangrijk voor het zien, maar bij dat proces speelt deze receptor geen rol.
Een milligram per kilogram lichaamsgewicht bleek bij mannelijke muizen voldoende om ze binnen een viertal weken onvruchtbaar te maken, terwijl na staken van de toediening de vruchtbaarheid terugkeert. Nu zullen er nog enkele jaren aan onderzoek volgen, bij muizen en als dat succesvol is ook bij mensen, om zeker te weten dat de verbinding veilig en effectief is en de vruchtbaarheid kan terugkeren. Tot dan zullen mensen zich moeten beperken tot de gebruikelijke anticonceptiemiddelen, van condoom tot anticonceptiepil voor vrouwen.
