Een man met de ziekte van Parkinson die voorheen tot zes keer per dag viel, kan nu weer enkele kilometers lopen zonder te vallen. Hij dankt deze verbetering aan een apparaat dat zijn ruggenmerg elektrisch stimuleert.
Een man met de ziekte van Parkinson kan een stuk beter lopen dankzij een apparaat dat zijn ruggenmerg elektrisch stimuleert. Mogelijk kan deze techniek over vijf jaar op grote schaal bewegingsstoornissen bij mensen met parkinson verminderen.
Ongeveer 90 procent van de mensen met parkinson heeft last van bepaalde bewegingsproblemen, zegt neurowetenschapper Grégoire Courtine van de Technische Universiteit van Lausanne in Zwitserland. Die problemen worden momenteel onder andere behandeld met medicijnen. Die zijn gericht op hersengebieden die zijn aangetast door een gebrek aan dopamine, de chemische stof die beweging reguleert.
Dossier: Zo sport je slimmer
In het dossier 'Zo sport je slimmer' duiken we diep in sportkwesties. Ontdek wat de slimste manier is om fit(ter) te worden.
Ook worden de bewegingsproblemen behandeld met diepe hersenstimulatie. Dat is een techniek die in diezelfde hersengebieden een deel van de abnormale elektrische signalen verandert die de symptomen veroorzaken.
Veel mensen met de ziekte van Parkinson reageren echter niet op deze behandelingen, vooral als hun aandoening al vergevorderd is, zegt Courtine. Daarom zocht hij met zijn collega’s uit of het rechtstreeks stimuleren van het ruggenmerg de loopproblemen zou kunnen verminderen.
Bevriezing
De onderzoekers richtten zich op epidurale elektrische stimulatie (EES), een techniek waarmee je de zenuwcellen die verantwoordelijk zijn voor motorische bewegingen kunt activeren. Eerdere studies hebben aangetoond dat deze techniek het staan en lopen kan herstellen bij mensen die verlamd zijn door schade aan het ruggenmerg.
Het team ontwikkelde een vorm van EES die specifiek is gericht op zenuwcellen in het ruggenmerg die geactiveerd worden wanneer iemand loopt. Deze techniek bleek veelbelovend bij niet-menselijke primaten met parkinsonachtige symptomen.
Vervolgens testten de onderzoekers hun behandeling op Marc, een 62-jarige man die al zo’n dertig jaar last heeft van parkinsonsymptomen. Hij kampt onder andere met ernstige motorische problemen, waaronder ‘bevriezing’: het verschijnsel waarbij iemand plotseling niet verder kan lopen.
Kilometers lopen
De onderzoekers brachten eerst de zenuwcellen in Marcs ruggenmerg in kaart. Daardoor konden ze de elektrische stimulatoren zo implanteren dat die zich alleen richten op de zenuwcellen die zijn benen aansturen.
Vervolgens plaatsten ze sensoren op Marcs benen en schoenen om de elektrische activiteit te monitoren van de zenuwcellen die de spieren in zijn benen en voeten activeren. Wanneer de sensoren de juiste elektrische activiteit meten, activeren ze de stimulatoren.
Na drie maanden revalidatietraining met de stimulatoren had Marc vrijwel geen last meer van bevriezing, zegt Courtine. Marc zegt dat hij voorheen vooral kampte met bevriezing wanneer hij door een smal pad liep of tijdens het lopen wilde omdraaien. Daardoor viel hij vijf of zes keer per dag. Marc gebruikt de stimulator nu twee jaar en zegt dat hij bijna nooit meer valt. Daardoor kan hij meerdere kilometers achter elkaar lopen zonder wandelstok of assistent.
Opmerkelijke verbetering
De stimulatie is speciaal afgestemd op Marc, die met name moeite had om één van zijn benen te bewegen, zegt Courtine. Daarom kozen de onderzoekers ervoor om dat been extra te stimuleren.
Ondanks dat maatwerk denken ze dat een dergelijke techniek veel mensen met ernstige parkinson zou kunnen helpen. ‘In reactie op de precieze stimulatie van het ruggenmerg, hebben we voor het eerst een opmerkelijke verbetering waargenomen van loopstoornissen als gevolg van de ziekte van Parkinson’, zegt neurowetenschapper Jocelyne Bloch, een van de onderzoekers. ‘Ik geloof echt dat deze resultaten realistische perspectieven bieden voor de ontwikkeling van behandelingen die dergelijke loopstoornissen verminderen.’
De onderzoekers hopen de methode binnenkort bij meer mensen met parkinson te testen, zegt Bloch. Volgens Courtine zijn er nog minstens vijf jaar nodig om de technologie verder te ontwikkelen, voordat de behandeling breder kan worden toegepast.
