Op het ijzige oppervlak van Antarctica liggen, volgens berekeningen, meer dan 300.000 meteorieten. Helaas zijn ze lastig te vinden. Om de zoektochten te vergemakkelijken heeft een Belgisch-Nederlandse onderzoeksgroep kunstmatige intelligentie een ‘schatkaart’ laten maken. Daarop is te zien waar je de meeste kans hebt op meteorietvondsten.
Elk jaar bereiken een paar honderd meteorieten het oppervlak van de aarde. Daarvan worden er nog geen tien teruggevonden. Dat is zonde, want de ruimtestenen zijn van onschatbare waarde voor onderzoek naar het ontstaan van ons zonnestelsel.
Dat er zo weinig teruggevonden worden, komt voor een deel doordat ze in de oceaan vallen. Daarnaast is het – zelfs als je er een ziet vallen – lastig om te achterhalen waar een meteoriet landt. ‘Het is zoeken naar een speld in een hooiberg’, zegt Stef Lhermitte van de TU Delft, die betrokken was bij het onderzoek.
Is het aardse magneetveld de weg kwijt?
Volgens sommigen kan het aardmagneetveld elk moment omkeren. Is er reden tot zorg?
Voor het oprapen
De meeste meteorieten worden gevonden op Antarctica, vertelt aardwetenschapper Veronica Tollenaar van de Université libre de Bruxelles. Ze werkte als masterstudent bij de TU Delft aan het onderzoek. ‘Dat is niet omdat er meer op Antarctica vallen, maar omdat ze door de ijsstroming samengebracht worden in kleine gebieden.’
De meteorieten die op Antarctica landen, worden meestal meegenomen door de stroming van het ijs, legt Tollenaar uit. Het ijs beweegt naar de kust. Daardoor belandt een deel van de meteorieten in zee. Maar niet allemaal. Soms ontmoet het ijs onderweg een berg, die schuil kan gaan onder het oppervlak. Die berg stuwt de ijsstroom naar boven. ‘Bovenop pelt de wind geleidelijk de lagen ijs af, waardoor de meegenomen meteorieten keurig op het oppervlak komen te liggen’, zegt Tollenaar. Ze zijn daar relatief gemakkelijk te vinden, omdat het zwarte steentjes zijn op lichtblauw ijs.
Tot nu toe zijn er meer dan 45.000 meteorieten op Antarctica gevonden, maar onderzoekers willen meer. ‘Meteorieten kunnen ons helpen om te begrijpen hoe planeten, manen en zelfs leven zijn ontstaan’, zegt Tollenaar. ‘Hoe meer meteorieten je hebt, hoe meer je erover kunt leren.’
Schatkaart
Om toekomstige zoektochten de goede kant op te sturen, heeft de Belgisch-Nederlandse onderzoeksgroep een ‘schatkaart’ gemaakt. Hiervoor is kunstmatige intelligentie gevoed met satellietobservaties, gecombineerd met informatie over eerder vindplekken. Het kunstmatige intelligente algoritme leerde om aan de hand van meetbare kenmerken, zoals de ijsstroomsnelheid, temperatuur en ijsvorm, te voorspellen wat de kans is om in een bepaalde gebied meteorieten te vinden.
Bron: Veronica Tollenaar.
‘Tot nu toe werden meteorieten gevonden met een combinatie van geluk en eerdere ervaringen’, zegt Lhermitte. ‘Wij hebben nu op basis van data een objectieve kaart gemaakt van plekken waar wij verwachten dat er een grotere kans is op meteorieten.’
De onderzoekers hebben hun voorspellingen getest met informatie uit eerdere missies. Op basis daarvan verwachten ze dat de schatkaart ongeveer 80 procent correct is.
Tot nu toe is de kaart nog niet getest op Antarctica – zover de onderzoekers weten. Tollenaar: ‘Er zou op dit moment een Belgische missie plaatsvinden, maar die is afgeblazen omdat er corona heerst op het onderzoeksstation.’ Recent zijn alle resultaten en data openbaar gemaakt, zodat ook andere onderzoekers er gebruik van kunnen maken.