Koffiedrinkers leven gemiddeld langer dan mensen die geen koffie drinken. Maar voordat je naar het koffiezetapparaat rent: de langere levensduur is niet noodzakelijk het gevolg van de koffie zelf. Het verband kan ook voortkomen uit andere factoren, zoals de gezelligheid van samen een bakkie drinken.
Mensen die elke dag een paar koppen koffie drinken, gaan minder snel dood dan mensen die dat niet doen. Dat blijkt uit langlopend onderzoek naar de koffieconsumptie van honderdduizenden Europeanen en Amerikanen. De resultaten zijn deze week gepubliceerd in twee artikelen (1 & 2) in vakblad Annals of Internal Medicine.
Voor het eerste artikel gebruikten onderzoekers gegevens uit de EPIC-database. Daarin worden tientallen jaren lang de eet- en drinkgewoonten en gezondheid van ruim een half miljoen Europeanen bijgehouden. Het tweede artikel is gebaseerd op de MCS-database, waarin bijna 200.000 Amerikanen van verschillende etnische afkomst worden gevolgd.
Ieder mens een persoonlijk dieet
Gezondheidseconoom Milanne Galekop onderzocht gepersonaliseerde diëten. Zijn die echt de moeite en de kosten waard?
Beide artikelen presenteren een opzienbarend resultaat: op elk moment loopt een koffiedrinker een kleinere kans te overlijden dan een niet-koffiedrinker. Bij koffiedrinkers is met name de kans op een dodelijke spijsverteringsziekte een stuk kleiner. Ook fatale hart- en vaatziekten komen significant minder vaak voor.
Vier tot zes kopjes
Psychofysioloog en koffieonderzoeker Jan Snel van de Universiteit van Amsterdam is niet verbaasd. ‘Dat koffiedrinkers langer leven, is al in 1987 voor het eerst waargenomen. Bijzonder aan dit onderzoek is dat het effect in veel landen en onder veel etnische bevolkingsgroepen blijkt op te treden’, zegt hij. ‘De statistische significantie is niet spectaculair, maar samen met eerdere onderzoeken duidt het resultaat wel op een algemeen effect van koffiedrinken.’
Koffiedrinkers leven gemiddeld dus iets langer. Hoeveel langer, hangt af van welke correctiefactoren je precies meeneemt. Het effect is bijvoorbeeld niet significant zonder een correctie voor rookgedrag. Rokers drinken vaker koffie dan niet-rokers, maar gunstige effecten van koffiedrinken worden bij hen tenietgedaan door de schade die de sigaretten aanrichten.
Om dit soort bijeffecten zoveel mogelijk weg te filteren, corrigeerden de onderzoekers de resultaten behalve voor rookgedrag onder andere voor BMI, opleidingsniveau, alcoholconsumptie en hoeveelheid lichaamsbeweging.
Inclusief al die correctiefactoren bleek koffiedrinken de overlijdenskans op een willekeurig moment met maximaal 18 procent te verminderen. Die maximale winst treedt op bij een gemiddelde tot hoge koffieconsumptie. Dat komt in Nederland neer op 500 tot 750 milliliter per dag – ongeveer vier tot zes kopjes.
Gezondere lever
Is koffie dus een levenselixer? Kun je je leven verlengen door elke dag vijf bakkies pleur in je lijf te gieten? Nee, dat gaat te ver. De onderzoeken tonen alleen een correlatie aan, geen causaal verband. Mogelijk zijn er nog meer factoren in het spel die net als roken zowel de koffie-inname als de levensduur beïnvloeden.
Genetische factoren kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat mensen die beter tegen koffie kunnen in het algemeen een betere gezondheid hebben. Daarnaast zijn koffiedrinkers mogelijk ook in hun overige eet- en drinkgedrag anders dan niet-koffiedrinkers. Iemand die de hele dag ongezonde frisdrank drinkt, gaat sneller dood dan een koffieleut, maar niet door het gebrek aan koffie.
Het onderzoek leverde wel aanwijzingen op dat een paar kopjes troost per dag goed zijn voor de gezondheid. Een subonderzoek toonde aan dat koffiedrinkers over het algemeen een gezondere lever en een beter gecontroleerde bloedsuikerspiegel hebben. Mogelijk is dit te danken aan polyfenolen: stoffen in koffie die een antioxiderende werking hebben. Snel: ‘Ook eerdere onderzoeken wijzen erop dat er een fysiologisch mechanisme is waardoor koffie het leven verlengt.’
Gezelligheid
Naast dat fysiologische mechanisme heeft koffiedrinken volgens Snel een ander belangrijk heilzaam aspect, dat vaak over het hoofd wordt gezien. ‘Koffiedrinken is een sociale activiteit: veel mensen doen het voor de gezelligheid. Dat ritueel eromheen wordt weinig meegenomen in koffieonderzoek’, zegt hij. ‘Persoonlijk denk ik dat de koffie zelf niet zo heel belangrijk is in vergelijking met het sociale aspect.’ Mensen die geen koffie lusten, kunnen dus wellicht net zo goed theekransjes organiseren om de kans op overlijden te verkleinen.
Verder valt op aan het onderzoek dat het effect niets te maken lijkt te hebben met cafeïne. Ook drinkers van ‘decaf’ lopen minder risico te overlijden. Dat strookt met de theorie dat koffiedrinken het leven verlengt dankzij een combinatie van antioxidanten en gezelligheid.
Al met al leven koffiedrinkers dus langer, maar het is onzeker of dat door de koffie komt, door het plezier dat ze eruit halen of door andere, nog onbekende factoren. In ieder geval wijst het onderzoek uit dat het drinken van enkele kopjes koffie per dag hoogstwaarschijnlijk geen kwaad kan. Of je er echt je leven mee verlengt, blijft vooralsnog koffiedik kijken.
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder: