Als we lezen, knipperen we met onze ogen als we op minder bekende woorden stuiten. Dat wijst erop dat knipperen een cognitieve functie heeft.
We wisten al dat knipperen een belangrijke lichamelijke functie vervult: het verwijdert vuil uit onze ogen en houdt ze vochtig. Maar nu hebben wetenschappers ontdekt dat het ook een rol speelt bij cognitieve processen.
Knipperend lezen
In 1945 onderzocht oogarts Arthur Hall van de Universiteit van Sheffield in het Verenigd Koninkrijk de frequentie van knipperen tijdens het voorlezen van een verhaal. Hij ontdekte dat het knipperen meestal samenviel met lege plekken in de tekst. Hij opperde daarom dat knipperen ons helpt om pauzes te nemen tijdens het lezen.
Op zoek naar de vliegroute van de grote stern
Ecoloog Ruben Fijn bracht met gps voor het eerst uitgebreid het vlieggedrag van de grote stern in kaart. Zijn onderzoek laat ...
Het team van cognitiewetenschapper Louisa Bogaerts van de Universiteit Gent in België besloot dit verder te onderzoeken. Ze analyseerden meetgegevens die eerder waren verzameld voor het zogeheten Gent Eye Tracking Corpus-onderzoek, waarbij vijftien mensen werden gefilmd terwijl ze in vier sessies een roman van Agatha Christie lazen. In die periode knipperden de proefpersonen samen in totaal 30.367 keer.
‘Onze resultaten tonen duidelijk aan dat we niet willekeurig knipperen tijdens het lezen’, zegt Bogaerts. Het team ontdekte dat de deelnemers minder knipperen als ze woorden lezen die vaak in de tekst voorkomen, en vaker als ze op woorden stuiten die zeldzamer zijn. ‘Meer knipperen nadat mensen zich concentreren op zeldzamere woorden, wijst erop dat cognitieve inspanning het knippergedrag beïnvloedt’, zegt Bogaerts. Knipperen kan een ‘cognitieve pauze’ inlassen, oppert de onderzoeksgroep in een artikel op de preprint-website PsyArxiv.
Leestekens en regels
Bogaerts ontdekte ook dat de knipperfrequentie gemiddeld 4,9 keer zo hoog was bij leestekens, in vergelijking met andere plekken in de tekst. Ook knipperden de proefpersonen 3,9 keer vaker aan het einde van een regel, en 6,1 keer vaker waar leestekens en regeleinden samenvielen.
‘Vaker knipperen bij leestekens en regeleinden weerspiegelt waarschijnlijk dat dit natuurlijke pauzemomenten in de aandacht zijn. We stemmen ons lezen af op deze onderbrekingen, en nemen een pauze om te knipperen’, zegt Bogaerts. ‘Samen ondersteunen deze vondsten het idee dat de timing van het knipperen tijdens het lezen niet willekeurig is, maar strategisch is afgestemd op de cognitieve aandacht die de tekst vereist.’
‘Knipperen zorgt voor een tijdelijke pauze in de visuele input, zodat we nieuwe informatie kunnen verwerken’, zegt neurowetenschapper Paul Corballis van de Universiteit van Auckland in Nieuw-Zeeland. ‘Het zal nog even duren, maar ik kan me voorstellen dat het online volgen van het knipperen en oogbewegingen gebruikt kan worden om de omgevingsalertheid te monitoren bij piloten of luchtverkeersleiders – of van iedereen die waakzaam moet zijn tijdens het in de gaten houden en begrijpen van binnenstromende gegevens – misschien ook de ‘bestuurders’ van zelfrijdende auto’s.’
