De klimaatveranderingpauze, de recente afvlakking van de stijging van de temperatuur op aarde, wordt veroorzaakt door ongewoon sterke passaatwinden boven de Grote Oceaan. Dat nieuwe inzicht van klimaatwetenschappers kon wel eens buitengewoon slecht nieuws blijken te zijn. Wanneer de passaatwinden over vijf of zes jaar in kracht afnemen, maakt de klimaatverandering mogelijk een inhaalslag.
Sterke passaatwinden die sinds enkele decennia de Grote Oceaan teisteren, hebben de oceaan dusdanig omgewoeld dat warm oppervlaktewater is afgezonken naar diepere oceaanlagen. Koel water is daarvoor in de plaats gekomen, en dat koele oppervlaktewater is verantwoordelijk voor de huidige klimaatveranderingpauze. Dat beweert althans klimatoloog Matthew England van de universiteit van New South Wales, Sydney. Deze week publiceren hij en zijn collega’s een artikel over de invloed van passaatwinden in het vakblad Nature Climate Change.
Over de Grote Oceaan razen het hele jaar door oostelijke passaatwinden. Gedurende de afgelopen twintig jaar zijn die passaatwinden in kracht toegenomen en hebben ze ongekend hoge windkrachten bereikt. De sterkste passaatwinden van nu zijn twee keer zo sterk als die van zo’n twintig jaar eerder.
Is het aardse magneetveld de weg kwijt?
Volgens sommigen kan het aardmagneetveld elk moment omkeren. Is er reden tot zorg?
De toename in intensiteit van de passaatwinden komt voor klimaatwetenschappers als een verrassing. De passaatwinden zijn daardoor veel sterker dan momenteel wordt aangenomen in klimaatmodellen. Tot voor kort werden de sterkere passaatwinden dan ook niet meegenomen in voorspellingen over het verloop van de klimaatverandering. Dat was reden voor Matthew England en zijn collega’s om uit te zoeken wat er zou gebeuren als het effect van de sterkere passaatwinden wel in klimaatmodellen werd ingebouwd. Ze ontdekten dat een periode van vijf jaar met krachtige passaatwinden genoeg was om krachtige oceaanstromingen op gang te brengen. Die stromingen sleuren warm oppervlaktewater de diepte van de oceaan in, en brengen koud water aan het oceaanoppervlak.
Dat onderzoeksresultaat is vooral interessant omdat collega-klimaatonderzoekers vorig jaar al aantoonden dat de klimaatveranderingpauze het gevolg kan zijn van de aanwezigheid van koel oppervlaktewater in de Grote Oceaan. Dat onderzoek werd in september gepubliceerd in het vakblad Nature, door klimatologen Yu Kosaka en Shang-ping Xie van de Scripps Institution of Oceanography in Californië.
De theorie is nu dus dat de klimaatveranderingpauze het gevolg is van de aanwezigheid van koel oppervlaktewater in de Grote Oceaan, en dat dat koele oppervlaktewater zelf weer het gevolg is van sterke passaatwinden. De volgende vraag is dan: wat veroorzaakt de stijging in intensiteit van de passaatwinden? Op die vraag moeten de onderzoekers vooralsnog het antwoord schuldig blijven.
Wat wel vaststaat is dat de passaatwinden, vroeg of laat, zullen afvlakken tot hun normale niveau. Als dat gebeurt, zal de warmte die nu ligt opgeslagen in de oceaan, alsnog ontsnappen naar de atmosfeer. Aangezien het warme water zich slechts op 125 meter diepte bevindt, kan dat uitmonden in een razendsnelle opwarming van de aardatmosfeer. England schat in dat die opwarming over maximaal vijf tot zes jaar gaat plaatsvinden.
De aanwezigheid van koel oppervlaktewater is niet de enige verklaring voor de klimaatveranderingpauze die klimaatonderzoekers hebben aangedragen. In november van het afgelopen jaar stelden wetenschappers van de Nationale Autonome Universiteit van Mexico (UNAM) nog dat het verbod op de uitstoot van cfk’s verantwoordelijk is voor de afvlakking van de temperatuurstijging.
Lees ook: