Altijd al meer verbonden willen zijn met de natuur om je heen? In het Lowlands Science Lab kun je dankzij biofysicus en artscience-onderzoeker Raoul Frese van de Vrije Universiteit Amsterdam en kunstenaar-onderzoekers Christiaan Zwanikken en Marc Marc ervaren hoe het is om letterlijk in verbinding te staan met planten. Het belooft een unieke ervaring te worden.
Als je de ruimte van de drie onderzoekers in het Lowlands Science Lab binnenloopt, zul je een bijna sciencefictionachtig tafereel waarnemen. Op een podium staat een enorme elektronische installatie, waar een grote plant en één of meerdere mensen via elektroden en draden aan verbonden zijn.
Die installatie is een soort modulaire synthesizer, een elektronisch muziekinstrument dat bestaat uit meerdere onderdelen die worden gecombineerd om elektronische geluiden te genereren. Frese: ‘De geproduceerde muziek gaat bij zo’n instrument in een feedback loop terug in de synthesizer, waardoor die vervolgens de muziek beïnvloedt die je maakt. Je hebt als muzikant dus niet helemaal in de hand wat eruit komt.’ Het bijzondere aan de installatie is dat de plant en de deelnemers onderdeel worden van het circuit en zo het geluid dat uit de installatie komt beïnvloeden.
De ongefilterde waarheid: de wetenschap achter het effect van cafeïne
Volgens onderzoek naar cafeïne zijn koffie en decaf goed voor de gezondheid, maar kunnen energiedrankjes juist gevaarlijk zijn.
Muziek maken met planten
Christiaan Zwanikken en Marc Marc ontwikkelden de installatie met Frese in een project over plantmachines om verschillende interacties met planten mogelijk te maken. De plantmachine op Lowlands is ontwikkeld om heel precies geluid dat planten zelf produceren te kunnen uitlezen. Frese: ‘Er lopen continu elektrische signalen door planten, die kunnen worden omgezet in tonen. Dat zullen schelle tonen zijn, of juist lagere tonen. Daarnaast kunnen ook elektrische pulsen in de vorm van dansbare muziek als input worden gegeven. De plant zal daarop reageren en als wij dat uitlezen kun je horen hoe de muziek verandert.’
Als deelnemer kun je dus waarnemen welke geluiden een plant produceert, maar ook horen hoe een plant muziek beïnvloedt. Dat niet alleen: door zelf onderdeel te worden van het circuit beïnvloed je het geluid dat geproduceerd wordt. Zo werk je samen met de plant en de machine om geluiden, of dus zelfs muziek, te genereren. Deelnemers kunnen ook alleen gekoppeld worden aan een kleinere plant en synthesizer en er zal een plek zijn om te mediteren.
Het doel is simpelweg om mensen te laten ervaren hoe het is om onderdeel te zijn van een samenwerking tussen natuur, technologie en mens. Als opvolger van het negatieve Antropoceen – waarbij de impact van de mens op de aarde centraal staat – opperde de Australische milieufilosoof Glenn Albrecht het Symbioceen. In dit tijdperk leert de mens van de natuur en gaat ermee samenwerken, ook met behulp van technologie. De plantmachine bootst dat principe op kleine schaal na. ‘Je bent zelf echt een elektronisch onderdeel van de synthesizer via de plant’, aldus Frese. ‘Deelnemers kunnen ook bijvoorbeeld de plant aanraken om te kijken of dat invloed heeft op het geluid.’
Snijvlak tussen kunst en wetenschap
Het onderzoek is onderdeel van een groter onderzoeksprogramma waarin het snijvlak van kunst en wetenschap centraal staat, ook wel artscience genoemd. Frese: ‘Naast mensen laten ervaren hoe het is om onderdeel te zijn van zo’n systeem, willen we ook van de deelnemers weten hoe zij dit ervaren. Daar kunnen wij weer van leren hoe we artscience het beste naar buiten kunnen brengen. We zijn er dus niet om de planten zelf te onderzoeken, maar juist om te laten zien wat we hebben gemaakt en daar weer van te leren.’
Hij vervolgt: ‘Omdat we met onze methode over de grens van zowel wetenschap als kunst gaan en dus in een nieuw gebied belanden, vind ik dat we het effect dat de ervaring heeft op de deelnemer ook op een vernieuwende manier moeten meten. We weten nog niet precies hoe we dat gaan doen, maar we denken nu bijvoorbeeld aan het uiten van emoties en gedachten op een schildersdoek.’ Daarnaast zullen kunststudenten en de kunstenaar-wetenschappers de belevingen registreren op film en audio. Tot slot zullen de studenten de deelnemers ook observeren en ondervragen om een beeld te krijgen van hun beleving.
Elk jaar vinden er wetenschappelijke onderzoeken plaats op muziekfestival Lowlands. New Scientist is partner van Lowlands Science Lab en deelt wat er gaat gebeuren en waar je als festivalbezoeker allemaal aan mee kan doen. Lowlands 2023 vindt plaats op 18, 19 en 20 augustus 2023.
