Potvissen zijn wonderlijke schepsels. Ze duiken dieper en langer dan welk ander zoogdier dan ook. Ze zijn perfect aangepast aan voedselzoeken in de diepzee.


“We hebben een potvis pal onder de boot!” roept kapitein Terje uit het raampje van de stuurhut. “We blijven hier wachten tot 'ie weer naar boven komt!” Terje heeft een koptelefoon op zijn hoofd waarmee hij via twee hydrofoons – onderwatermicrofoons – de klikgeluiden van walvissen kan opvangen. Hij schakelt de hydrofoons door naar de luidsprekers op het dek, zodat iedereen de regelmatige klikken goed kan horen.
Potvissen leven van inktvis, die zich op de zeebodem ophoudt. Doordat daglicht alleen in de bovenste paar honderd meter van de waterkolom kan doordringen, is het daar beneden pikkedonker. Daarom gebruiken potvissen echolocatie om hun prooi op te sporen. Als je het klikken hoort, is het slechts een kwestie van wachten tot het dier naar boven komt om adem te halen. Dat is nooit ver van de plek waar de walvis op jacht was, want de beesten zwemmen vrijwel recht naar boven en duiken ook weer recht naar beneden.
Dat wachten kan lang duren. Potvissen kunnen uitzonderlijk lang onder water blijven, doordat ze heel veel zuurstof in hun lichaam kunnen opslaan. Ze hebben per liter bloed meer rode bloedlichaampjes dan andere zoogdieren, en daardoor ook meer hemoglobine – het bloedeiwit dat zuurstof transporteert. Bovendien bevat hun spierweefsel enorme hoeveelheden van een ander eiwit, myoglobine, dat zuurstof vasthoudt. Het myoglobine geeft walvisvlees, dat hier overigens gewoon in de supermarkt ligt, zijn gitzwarte kleur.
Potvissen kunnen meer dan drie kilometer diep duiken en tweeëneenhalf uur onder water blijven. Zoveel geduld hoeven wij gelukkig niet te hebben. Hier in de wateren bij Andenes is de zee niet meer dan anderhalve kilometer diep. We hoeven zelden langer dan een half uur te wachten tot de maker van de klikken zich laat zien. En dan kunnen we weer een kwartier lang genieten als de twintig meter lange joekel luidruchtig spuitend op adem komt, en vervolgens bij het duiken zijn hele staart uit het water tilt.
























Foto's: Fernando Ugarte/ Whale Safari Andenes

Nienke Beintema