De verkleuring van Van Goghs beroemde serie Vazen met zonnebloemen kan vanaf nu gericht worden bestreden. Onderzoekers hebben een kaart samengesteld die de kwetsbare delen van de stillevens inventariseert.
De onderzoekers stelden de kaart samen na diepgaande analyse van de versie van de Zonnebloemen die in het Van Gogh Museum in Amsterdam hangt. Met speciaal ontworpen spectrometers en röntgenscanners konden de onderzoekers de chemicaliën in de meest kwetsbare tinten identificeren. Op basis daarvan ontwikkelden ze een kaart die de regio’s van het schilderij toont die lichtgevoelige pigmenten bevatten en daarom verhoogd risico lopen te verkleuren. Die regio’s zullen onder verscherpt toezicht komen te staan.
Het onderzoeksteam bestond uit Belgische en Italiaanse wetenschappers geleid door de scheikundige Letizia Monico van de universiteit van Perugia.
Wat is het geheim achter het succes van de wereldtop? ‘Luie toppers bestaan niet in het zwemmen’
Bewegingswetenschapper Aylin Post volgde vijf jaar lang zwemtalenten op weg naar de top. Ze analyseerde miljoenen zwemtijden ...
Chroomgeel
In eerder werk toonden Monico en haar collega’s de kwetsbaarheid van de stillevens aan. Vier van de Vazen met zonnebloemen zijn gemaakt van een groep pigmenten met de verzamelnaam chroomgeel. Die geeltinten, bestaande uit citroengeel, geel en oranjegeel, zijn ontwikkeld in de late negentiende eeuw en bevatten chroom en lood. Door de tinten te mengen en verschillende lagen op elkaar aan te brengen, wist Van Gogh subtiele contrasten en schaduwen te creëren.
Nadeel van chroomgeel is, zoals Monico en haar collega’s in het eerdere onderzoek aantoonden, dat met name de zwavelhoudende chroomgelen van kleur veranderen door blootstelling aan licht. De vraag is daarom welke tinten die vandaag de dag nog zichtbaar zijn, het werk zijn van de meester, en welke het gevolg van chemische afbraak.
Donkerdere tint
Analyse van microscopische monsters van de Amsterdamse Vaas met zonnebloemen heeft nu aangetoond dat sommige loodchromaten op het oppervlak van het schilderij zijn omgezet in het groenige chromiumoxide. In combinatie met het onderliggende geel heeft dat geleid tot een donkerdere en bruinere tint dan Van Gogh oorspronkelijk voor ogen zal hebben gehad.
De schade is niet te herstellen, zegt Monico, maar verdere schade kan worden voorkomen. Door het schilderij af te schermen van licht, met name groenblauw licht, kan de aftakeling tot halt worden geroepen.