Met een afstand van zo’n 168.000 lichtjaar is supernova 1987A de dichtstbijzijnde sterexplosie die in eeuwen gezien is. De James Webb-telescoop onthult nu nieuwe details over de supernova.
De James Webb-telescoop heeft een van de meest iconische supernova’s geobserveerd. Hierdoor is dit bijzondere sterrenkundige fenomeen in meer detail dan ooit tevoren te zien.
Dichtbij
Een supernova is een ontploffing die het einde van het leven van een ster markeert. Supernova 1987A bevindt zich in de Grote Magelhaense Wolk. Hij is voor het eerst gedetecteerd in 1987 en sindsdien is hij een favoriet onder astronomen. De supernova bevindt zich rond 168.000 lichtjaar van de aarde. Hij is daarmee de dichtstbijzijnde supernova die we kennen, op Keplers supernova na. Die werd in 1604 gezien en bevond zich op hoogstens 20.000 lichtjaar.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
‘Hij is dichtbij genoeg om vanuit verschillende grondtelescopen te kunnen waarnemen. Dat is heel belangrijk voor astronomen’, zegt astronoom Mikako Matsuura van Cardiff-universiteit in het Verenigd Koninkrijk.
Halvemaanvormige rode structuur
Met behulp van de James Webb-telescoop hebben Matsuura en haar collega’s nu een nieuwe blik kunnen werpen op de structuur en evolutie van de bekende supernova. De telescoop gebruikt infrarood licht, dus de kleuren op de bovenstaande afbeelding zijn niet wat je met het blote oog zou zien.
De blauwige vlek in het midden van de afbeelding zijn compacte klompen gas en stof uitgestoten tijdens de kosmische explosie. Dit wordt omringd door een halvemaanvormige rode structuur. Dit kenmerk is nog nooit eerder waargenomen bij de restanten van een supernova. Volgens Matsuura is deze structuur waarschijnlijk een laag waterstofgas die door de supernova is uitgestoten.
Materiaal dat is uitgestoten door de oorspronkelijke ster tijdens de ongeveer 20.000 jaar durende aanloop naar de supernova-explosie, is nu te zien als een schitterende ring om de blauwe vlek en de halvemaanvormige rode structuur. De helderste plekken geven de energierijke botsingen tussen de materie in de ring en de schokgolven van de explosie weer.
Geen neutronenster
Meestal ontstaat er een neutronenster na een supernova-explosie. Maar dit lijkt bij de 1987A nog niet het geval. ‘Er zit veel gas in het centrum van het systeem’, zegt Matsuura. ‘Het stof absorbeert het licht van de neutronenster, waarschijnlijk hebben we daardoor nog niks kunnen vinden.’
Deze beelden behoren tot de meest gedetailleerde die ooit van een supernova zijn gemaakt, zegt Matsuura. Ze hoopt 1987A te blijven bestuderen met de James Webb- telescoop. Het is volgens haar ‘een zeer interessant object waarmee we kunnen zien hoe supernova’s in de loop der tijd evolueren’.
