De eerste komeet van buiten ons zonnestelsel is tevens de meest ongerepte die we kennen. Astronomen vermoeden dat het object nooit eerder in de buurt van een ster is geweest.
In 2019 ontdekte de Russische amateurastronoom Gennady Borisov de komeet genaamd 2l/Borisov. Later bleek dat het object van ver buiten het zonnestelsel afkomstig moet zijn.
Door nieuwe waarnemingen denken onderzoekers nu dat de komeet, tot aan zijn vlucht langs de zon in 2019, nooit in de buurt van een ster is geweest. ‘2I/Borisov zou wel eens de eerste echt maagdelijke komeet kunnen zijn die ooit is waargenomen’, zegt astronoom Stefano Bagnulo van de Armagh Sterrenwacht en Planetarium in Noord-Ierland in een persbericht.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Anders dan andere
Bagnula en zijn collega’s onderzochten de interstellaire komeet met de Very Large Telescope (VLT) in Chili. Ze gebruikten een techniek genaamd polarimetrie, die de voorkeursrichting van lichttrillingen meet. Die voorkeursrichting, ook wel polarisatie genoemd, ontstaat als licht door een bepaald materiaal heen gaat, zoals de glazen van een polariserende zonnebril of het stof van een komeet. Door de eigenschappen van zonlicht dat door kometenstof is gepolariseerd te onderzoeken, krijgen wetenschappers inzicht in de fysische en chemische eigenschappen van kometen.
De polarisatiemetingen lieten zien dat de komeet anders is dan alle bekende kometen in het zonnestelsel. Er is er maar één die in de buurt komt: de komeet Hale-Bopp. Deze komeet werd eind jaren negentig gespot. Daarvoor was hij pas één keer eerder in de buurt van de zon geweest. Zonnewind en -straling hadden Hale-Bopp dus nog nauwelijks aangetast.
2l/Borisov blijkt nu nog maagdelijker te zijn. Hij heeft een omhulsel van stof rond zijn kern dat gruisdeeltjes van minstens een millimeter groot bevat. Dit omhulsel komt van de wolk van gas en stof waaruit hij is ontstaan. Bij andere bekende kometen is deze stoflaag al lang verdampt door de invloed van een nabije ster.
Bezoekers gezocht
Ook ESO-astronoom Bin Yang uit Chili en haar team onderzochten de mysterieuze komeet. Via metingen met het ALMA-observatorium hoopten ze meer te weten te komen over zijn thuisstelsel. Ze stelden vast dat de verhouding koolmonoxide en water in de komeet drastisch veranderde toen hij de zon naderde. Het team zegt dat dit erop wijst dat de komeet uit materialen bestaat die in zijn oorspronkelijke planetenstelsel zijn gevormd.
‘Het is een mogelijkheid dat koolmonoxide en water zich in het thuisstelsel van 2l/Borisov vermengden’, zegt sterrenkundige Floris van der Tak van de Universiteit Groningen en ruimteonderzoeksinstituut SRON, die niet betrokken was bij de onderzoeken. De aanwezigheid van koolmonoxide ondersteunt de bevindingen van het eerste onderzoek. ‘Aangezien koolmonoxide een vluchtig gas is, bevestigt dat het beeld van een ongerepte komeet met losse, nog niet verdampte lagen.’
Een komeet als 2l/Borisov, daar is er maar één van, zegt Van der Tak. Toch is de komeet niet de eerste interstellaire bezoeker die we zijn tegengekomen. Dat is het object ‘Oumuamua, dat vermoedelijk echter geen komeet is, omdat het geen staart lijkt te hebben. Van der Tak: ‘Hopelijk blijft 2l/Borisov niet uniek. We hebben er meer aan als we meerdere kunnen onderzoeken. Maar er komt er vast nog eentje langs!’
