Honden ruiken stress in adem en zweet

Dat honden stress kunnen ruiken, kan inderdaad heel nuttig zijn. Helaas leidt het in
veel gevallen tot een verkeerd gebruik van deze eigenschap van honden. Wat vervolgens grote effecten heeft op het welzijn van therapie- en hulphonden. Uit een onderzoek van Semin et al., 2017 blijkt namelijk dat honden inderdaad stress ruiken, maar vervolgens deze emotie ook over kunnen nemen, genaamd emotianal contagion. In dit onderzoek worden geursamples verzameld van gestreste en vrolijke mensen door zweetmonsters af te nemen. Ook gebruikten ze een controle sample, welke geen zweet bevatte. Deze samples werden vervolgens in een ruimte geplaatst samen met de hond. Wanneer de hond in de ruimte was met een van de drie geursamples, werd het gedrag van de hond geobserveerd en de hartslag gecontroleerd. Hieruit bleek dat geursamples van gestreste personen leidde tot meer stresssignalen bij de hond en een hogere hartslag, vergeleken met de controle samples en de samples van vrolijke personen. Het ruiken van stress bij personen zorgt er dus voor dat honden zelf ook stress ervaren. Silas et al., 2019 benoemt het probleem van emotional contagion voor het welzijn van therapie- en hulphonden. Wanneer we honden gebruiken om stress bij mensen te verminderen, kan dit juist de stress bij honden vergroten.
Toch blijft het functioneel honden te gebruiken om stress bij mensen te
verminderen. Contact met honden zorgt bijvoorbeeld voor de aanmaak van het knuffelhormoon oxytocine en zo zorgen honden dus voor minder stress bij mensen (Petersson et al., 2017) en vaak leiden honden mensen ook af als ze gestrest of angstig zijn. Op deze manier kunnen bijvoorbeeld PTSS-hulphonden hun eigenaar enorm helpen in het dagelijks leven.
Hoe kunnen we dan het welzijn van deze honden waarborgen en toch therapie- en
hulphonden gebruiken en ze niet misbruiken? Een oplossing hiervoor is door associaties te maken tussen de geur van stress en een positief gevolg voor de hond. We kunnen honden trainen met behulp van geurdetectietraining. Dit om te zorgen dat de hond een voor de hond negatieve geur, als iets positiefs gaat ervaren. Dit kan door de geur van stress en/of angst te koppelen aan een grote beloning voor de hond. Dit wordt klassieke conditionering genoemd. Dit houdt in dat een stimulus, zoals een geur, wordt gekoppeld aan een gevolg. Door de geur te koppelen aan een positief gevolg zullen de honden bij de geur van stress zelfs vrolijk worden.
In Nederland werkt pionier Stichting Kibō Medical Detection Dogs met deze
trainingsmethode. Zo worden hulphonden vanaf 2014 doormiddel van geurdetectietraining opgeleid. Doordat Kibō gebruik maakt van geurdetectietraining, waarbij de geur gekoppeld wordt aan iets positiefs, wordt het welzijn van de hulphonden gewaarborgd. Kibō leidt op deze wijze PTSS, ASS en angststoornis hulphonden en begeleidingshonden voor in de dementiezorg op. In beide gevallen kan er sprake zijn van angst en/of stress en kunnen de honden therapeutisch werken, zonder dat de honden zelf gestrest raken. In verpleeghuizen kan een hond bijvoorbeeld mensen met dementie helpen doordat ze als afleiding dienen en ze stres verminderend werken. Door de geurdetectie weet de hond ook gelijk bij welke persoon troost nodig is. De aanwezigheid van een hond, in het geval van verpleeghuizen, helpt ook enorm de eenzaamheid te verminderen en de bewoners een vertrouwd gevoel te geven.
De recente nieuwsberichten geven dus aan hoe mooi het is dat honden stress kunnen ruiken. Echter moeten we oppassen hoe we dit gebruiken bij therapie- en hulphonden, zodat we geen misbruik maken van de sensitiviteit van honden. Gezien al enkele jaren bewezen is dat honden de stress van mensen ook kunnen overnemen. Controle op het welzijn van therapie- en hulphonden is er in Nederland helaas (nog) niet, des te belangrijker dat het bekend wordt hoe deze nieuwe kennis goed gebruikt kan worden om zowel mens als hond te helpen.

Samanta Rademaker MSC
Gedragsbioloog/etholoog
Medewerker bij Stichting Kibō Medical Detection Dogs