Supergeleiders zijn metalen die bij extreem lage temperaturen hun weerstand verliezen. Elektriciteit kan er dan ongehinderd doorheen stromen. Maar temperatuur is niet het enige dat supergeleiding beïnvloedt. Amerikaanse onderzoekers hebben ontdekt hoe magneetvelden supergeleiding kunnen opbreken.
De onderzoekers ontdekten dat nanodraadjes hun supergeleiding kwijtraken als ze blootgesteld worden aan een steeds sterker wordend magnetisch veld. Theoretisch fysicus Adrian Del Maestro van de University of Vermont beschrijft dit effect in een theoretisch model dat op microscopische schaal verklaart wat er gebeurt in supergeleiders.
‘Einstein liep als theoreticus vast op de nieuwe bevindingen’
Toen de Nederlandse natuurkundige Heike Kamerlingh Onnes iets geks ontdekte over supergeleiding, was dit onder veel fysici het gesprek van de dag. Maa ...
Del Maestro’s theorie beschrijft een dun nanodraadje omdat dit een relatief simpele supergeleider is om berekeningen mee te doen.
Supergeleiding
Supergeleiding werd ruim honderd jaar geleden ontdekt in Leiden door de natuurkundige Heike Kamerlingh Onnes. Hij bestudeerde materialen bij een temperatuur van enkele graden boven het absolute nulpunt (0° Kelvin of -273° Celsius). Toen hij de elektrische weerstand mat van kwik bij 4° Kelvin, zag hij iets vreemds. De elektrische weerstand verdween plots. Het kwik werd supergeleidend.
Naast kwik zijn er inmiddels meer supergeleidende metalen ontdekt. Ze worden bijvoorbeeld gebruikt in MRI-scanners.
Cooperparen
Supergeleiding ontstaat door het gedrag van de elektronen in het materiaal. Bij extreem lage temperaturen vormen de elektronen paren. Deze zogenoemde Cooperparen bewegen zich samen, wrijvingsloos door het materiaal. Elektriciteit kan via die elektronenparen zonder energie verlies stromen.
Volgens het theoretische model van de onderzoekers kun je de Cooperparen opbreken door een supergeleidend nanodraadje in een magnetisch veld te brengen. ‘Dat komt doordat het magnetische veld een effect heeft dat je je voor kunt stellen als een soort wrijvingskracht’, zegt Del Maestro. Door die kracht raken de elektronen elkaar gemakkelijk kwijt en breken ze op in twee losse elektronen. En zonder Cooperparen verdwijnt de supergeleiding.
‘Met het model kunnen we heel precies voorspellen hoe krachtig het magnetische veld moet zijn om de Cooperparen op te breken en de supergeleiding te laten verdwijnen’, zegt Del Maestro.
Superdun draadje
De voorspelling van het model werd getest met een supergeleidend nanodraadje van een molybdeen-germanium legering. De onderzoekers fabriceerden een superdun draadje, met een doorsnee van minder dan 10 nanometer (10 miljoenste van een millimeter).
Dit draadje werd afgekoeld tot 0,005° Kelvin en blootgesteld aan een langzaam oplopend magneetveld. Tegelijkertijd maten de onderzoekers de elektrische weerstand in het draadje. Zo toonden ze aan dat de supergeleiding verdween bij het voorspelde magneetveld.
Een supergeleidend nanodraadje is een relatief simpel model. Na de succes van deze eerste test hopen de onderzoekers hun theorie verder uit te kunnen breiden. ‘De volgende stap is om te testen met dunne vellen supergeleidend materiaal’, zegt medeauteur Andrey Rogachev van de University of Utah.
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder: