Onderzoek naar het nieuwe coronavirus en andere soortgelijke virussen, zoals SARS, wijzen erop dat het virus zich verspreidt via deeltjes in de lucht en via besmette materialen. Maar hoe gebeurt dat precies? Hoe lang overleeft het virus op verschillende materialen? En wat kunnen we doen om onszelf beter te beschermen?
Het aantal covid-19-gevallen blijft stijgen en mensen met symptomen worden gevraagd zichzelf te isoleren. Het is dan ook geen wonder dat de meesten van ons schrikken als we iemand in de buurt horen kuchen – zelfs als die persoon, zoals het RIVM adviseert, anderhalve meter verderop zit.
Covid-19 veroorzaakt problemen aan de luchtwegen. Het wordt vooral verspreid via druppeltjes in de lucht, zegt coronavirusexpert John Lednicky van de Universiteit van Florida in de Verenigde Staten. Deze druppels vliegen rond wanneer een besmette persoon hoest of niest.
Socioloog over zelfmoordpreventie: ‘Probeer iemand met suïcidale gedachten uit het dal te helpen’
Socioloog Diana van Bergen en haar collega’s hebben een beurs van 9 ton gekregen voor een zelfmoordpreventieproject. ‘We weten dat er in de direct ...
Maar ook bij het spreken kunnen er druppels vrijkomen. De zwaarste druppels zullen direct op de grond vallen, maar kleinere, lichtere deeltjes kunnen in de lucht blijven hangen, waar ze andere mensen kunnen besmetten. Lednicky: ‘Je kunt deze druppels inademen, maar ze kunnen ook in je ogen terechtkomen.’
Dus zelfs als je afstand houdt, bestaat er een kans dat je in contact komt met een virus, simpelweg doordat je door een wolk van uitgestoten deeltjes loopt, zegt Lednicky. Het is niet duidelijk of dit bij het nieuwe coronavirus tot een besmetting leidt, maar we weten wel dat andere, soortgelijke virussen zich op deze manier kunnen verspreiden.
Toiletperikelen
Er zijn ook andere, nog onaangenamere manieren waarop deeltjes met het virus in de lucht terecht kunnen komen. De symptomen van het coronavirus variëren per patiënt, maar sommige besmette mensen hebben last van diarree. Als je dan een toilet doorspoelt, creëer je een wolk vol besmette deeltjes, zegt Lednicky.
Bij diarree raakt een groot deel van het oppervlak van een toilet besmet. De vrijkomende deeltjes kunnen door de leidingen en ventilatiesystemen reizen, en zo op verschillende plekken in een gebouw terechtkomen.
Dit gebeurde bijvoorbeeld in 2003, toen SARS zich verspreidde door een appartementencomplex in Hongkong. Een 33-jarige man met diarree zou honderden andere bewoners van het Amoy Gardens-complex hebben besmet als gevolg van ‘niet-functionerende zwanenhalzen in toiletten, een versterkend effect van badkamerventilatoren, een gebarsten ventilatiebuis… en een aerodynamisch effect in een daglichtschacht waarop de badkamerramen openden’, rapporteerde de Wereldgezondheidsorganisatie toentertijd.
Dagenlang
Ook het nieuwe coronavirus blijkt dagenlang op materialen te blijven zitten. Vorige week publiceerde een team onder leiding van virusecoloog Vincent Munster van het Amerikaans nationaal instituut voor allergieën en infectieziekten in Montana een onderzoek dat erop wijst dat het virus tot 72 uur lang kan overleven op plastic en roestvrijstalen oppervlakken.
Ander onderzoek laat zien dat SARS en MERS, vergelijkbare coronavirussen, tot wel negen dagen lang kunnen overleven op metalen, glazen en plastic oppervlakken. En vorige week publiceerde het Amerikaanse Center for Disease Control een rapport dat stelt dat sporen van het nieuwe coronavirus zelfs nog langer op oppervlakken blijven bestaan. In de hutten van het besmette cruiseschip Diamond Princess was, zelfs toen de laatste mensen 17 dagen eerder van boord waren gegaan, RNA van het virus terug te vinden. Dat was ook het geval bij hutten van passagiers die geen symptomen hadden vertoond.
Lees meer over het nieuwe coronavirus in ons dossier.
Besmettingsgevaar?
Dat virusdeeltjes achterblijven, betekent niet noodzakelijk dat zij nog steeds in staat zijn mensen te besmetten, zegt Lednicky. Virusdeeltjes die zijn uitgehoest, kunnen bedekt zijn met een beschermende slijmlaag die hen helpt te overleven. Maar er spelen ook tal van andere factoren een rol. Zo kan ultraviolet licht het vermogen vernietigen van sommige virussen om opnieuw mensen te infecteren. En ook warmte en luchtvochtigheid kunnen virussen uitschakelen.
Moeten we nu allemaal onze ingeslagen boodschappen gaan desinfecteren? Lednicky denkt van niet. De meeste huishoudelijke schoonmaakmiddelen zijn niet in staat om coronavirussen te doden, zegt hij. En zelfs als je een middel zou gebruiken dat dat wel kan, lukt het toch niet om elk plekje van bijvoorbeeld een tros druiven schoon te poetsen. Het is veel praktischer om voldoende afstand te houden van andere mensen en er een goede persoonlijke hygiëne op na te houden, aldus Lednicky.
