In sciencefiction worden wormgaten gebruikt om razendsnel van de ene naar de andere plek in de ruimte te reizen. Met een ruimteschip door een wormgat vliegen kunnen we nog lang niet, maar onderzoekers hebben wel een methode ontwikkeld om wormgaten te vinden. Als ze er zijn tenminste…
Wormgaten bestaan uit twee zwarte gaten die onderling verbonden zijn. Die verbinding is een kortere weg tussen twee plekken in de ruimte. Volgens de relativiteitstheorie van Einstein is het in theorie mogelijk dat zulke verbindingen bestaan. Maar er heerst onder theoretici nog discussie of ze in werkelijk mogelijk zijn.
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Samengeknepen ballon
‘In de relativiteitstheorie is de zwaartekracht een vervorming van ruimte en tijd’, legt Thomas Bronzwaer van de Radboud Universiteit in Nijmegen uit. ‘Een wormgat zou een speciale soort vervorming zijn, die twee regio’s met elkaar verbindt. Stel dat je een opgeblazen ballon hebt en je wil van de ene kant naar de andere. Je kunt om de ballon heenlopen, of je kunt de ballon zo sterk samenknijpen dat de twee punten op elkaar komen te liggen. Prik een klein gaatje door de ballon en loop direct van de ene naar de andere kant.’
Als wormgaten echt bestaan, dan is er nu in elk geval een manier om ze te herkennen. Twee fysici, De-Chang Dai en Dejan Stojkovic, beschrijven hoe deze methode toegepast kan worden op het superzware zwarte gat in het centrum van de Melkweg: Sagittarius A*. Volgens de onderzoekers is dit extreme zwarte gat een goede plek om de zoektocht naar wormgaten te beginnen. Niet alleen is het relatief ‘dichtbij’, de kans dat het een wormgat is, is volgens hen ook groter bij de extreme zwaartekracht in die omgeving.
Kleine afwijking
Als Sagittarius A* met een ander zwart gat een wormgat vormt, dan heeft dat invloed op nabijgelegen sterren. Het is bekend dat er sterren in een baan om Sagittarius A* sterren heen draaien.
Volgens de auteurs verandert de baan van die sterren een piepklein beetje als er bij Sagittarius A* een wormgat zit. Dan voelen de sterren namelijk de zwaartekracht van sterren die zich aan de andere kant van het wormgat bevinden. Daardoor hebben de banen van de sterren een kleine afwijking van de baan die je verwacht.
De huidige technieken zijn nog niet nauwkeurig genoeg om de aanwezigheid van een wormgat te onthullen. Maar de onderzoekers denken dat het mogelijk is met meer of betere metingen van de sterren bij Sagittarius A*.
Onoplosbare paradoxen
Bronzwaer was niet betrokken bij het onderzoek en noemt het een ‘leuk gedachte-experiment dat erg speculatief is’. ‘Ik kan me theoretische scenario’s voorstellen waarin de aantrekking van een ster aan de andere kant van een wormgat merkbaar is’, zegt hij. ‘Maar het idee dat Sagittarius A* een wormgat is, wordt niet sterk ondersteund door theorie of observatie.’
Helaas voor de sciencefictionfans denkt hij bovendien dat wormgaten waarschijnlijk niet bestaan. ‘Ze zouden zou een nieuwe soort materie vereisen – die nog nooit is gezien – of extreem zeldzame omstandigheden’, zegt Bronzwaer. ‘En erger nog: ze schenden precies dezelfde principes van de relativiteitstheorie als sneller dan het licht reizen zou doen. Dat veroorzaakt onoplosbare paradoxen waarin gevolg vóór oorzaak komt.’ En dat zou alle logica breken.