Moe na een lange dag denkwerk? Onderzoekers begrijpen nu beter hoe dat komt. Bij langdurige herseninspanning hoopt de stof glutamaat zich op in de hersenen.
De stof glutamaat hoopt zich bij mentale inspanning op in de hersenen, wat er mogelijk voor zorgt dat je moe wordt van hard nadenken. Dat ontdekten cognitiewetenschapper Mathias Pessiglione van het Institut du Cerveau in Parijs samen met collega’s. Hun vondst werpt licht op waarom we niet de hele dag door glashelder kunnen nadenken, en hoe mentale afmatting vroeg of laat om de hoek komt kijken.
In het onderzoek, gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Current Biology, werden 40 mensen aan het werk gezet. 16 kregen gemakkelijke denktaken voorgelegd, de andere 24 enkel moeilijke. Hierbij maten de onderzoekers de verandering van acht verschillende stoffen in de hersenen met een MRI-scanner.
'Stel een leeftijdsgrens in voor euthanasie bij psychisch lijden'
We moeten terughoudender zijn met het aanbieden van euthanasie bij psychisch lijden, stelt psychiater Jim van Os. Vooral bij jonge mensen.
Van die acht was degene die het meest opviel glutamaat, een neurotransmitter: een stof die signalen overdraagt tussen hersencellen. Glutamaat hoopte zich op in de hersenen van de proefpersonen die de moeilijkere taken uitvoerden, maar bij de ‘gemakkelijker’ groep bleef het niveau nagenoeg gelijk. Net als het niveau van de andere stoffen.
Kiezen voor korte termijn
Eerder onderzoek wees erop dat de prefontale cortex, het hersengebied waar de stof zich ophoopte, betrokken is bij het nemen van beslissingen. Om te laten zien dat de groep met de moeilijke taak ook echt vermoeider was en meer moeite had met beslissingen, moesten de proefpersonen aan het einde van de dag een economische beslissing nemen.
De mentaal vermoeide groep maakte inderdaad vaker de ‘verkeerde’ beslissing: kortetermijn-opties met een snelle beloning, die op de lange termijn minder voordelig waren. Bijvoorbeeld: wilt u nu een bepaald bedrag mee naar huis, of wilt u een hoger bedrag dat over een jaar op je rekening staat? Of zou u een hoger bedrag willen, op voorwaarde dat je nog een halfuur moet fietsen? De mentaal vermoeide deelnemers kozen sneller voor de optie die minder energie kostte.
Remedie tegen vermoeidheid
Een oplossing voor de ophoping van glutamaat is er nog niet, zegt co-auteur Mathias Pessiglione: ‘Ik zou gaan voor de oude vertrouwde technieken: rust en slaap. Het is waarschijnlijk dat glutamaat gedurende het slapen wordt verwijderd uit het brein.’
Dit onderzoek bewijst nog niet dat glutamaat de enige ‘boosdoener’ is als het aankomt op mentale vermoeidheid. Dat stelt een Nederlandse neuropsycholoog, die niet bij het onderzoek betrokken was en niet bij naam genoemd wil worden. ‘Het lijkt hier vooral op grote stappen, snel thuis. Hoewel het onderzoek technisch gezien goed is uitgevoerd, wordt het verband tussen vermoeidheid en glutamaat te snel gemaakt.’
‘Er zijn wel tachtig verschillende ideeën over de oorzaak van mentale vermoeidheid. Voor mij is dit onderzoek vooral bijzonder omdat ze gebruik hebben gemaakt van spectroscopische MRI.’ Deze methode is specifieker dan gewone MRI, en brengt weer andere informatie aan het licht in deze diepgaande discussie. Het laat de chemische samenstelling van levend weefsel zien, in plaats van de gevolgen van hersenactiviteit. ‘De ophoping van glutamaat is zeker een vondst, maar het brengt ons maar een klein stapje dichterbij.’
