Planeten die dicht rond hun ster draaien, worden bestookt door straling en flink vervormd door de zwaartekracht. Exoplaneet TOI-6255b is misschien wel het meest extreme voorbeeld hiervan dat ooit is ontdekt.
Een verre planeet ter grootte van de aarde draait zo dicht rond zijn ster dat de zwaartekracht hem extreem uitrekt. Daardoor heeft de planeet de vorm van een ei.
Een handvol bekende exoplaneten – planeten die rond een andere ster draaien dan de zon – bevindt zich extreem dicht bij hun moederster. Ze doen er minder dan een dag over om een rondje om de ster te maken. Deze planeten worden bestookt met straling en hebben vaak oppervlakken die volledig uit lava bestaan.
Sterrenkundige Yamila Miguel: ‘Ik verbind onze kennis van het zonnestelsel met exoplanetenonderzoek’
Welke moleculen zweven er rond in de atmosferen van planeten rond verre sterren? En hoe ziet het binnenste van onze ‘eigen’ Jupiter eruit? Met die ...
Astronoom Fei Dai van de Universiteit van Hawaï en zijn collega’s hebben nu een van de meest extreme voorbeelden van zo’n exoplaneet ontdekt. Op TOI-6255b gaat een jaar voorbij in iets minder dan zes aardse uren. De intense zwaartekracht van de ster heeft de planeet zodanig vervormd dat hij in de ene richting 10 procent langer is dan in de andere. ‘Dit is de meest vervormde planeet die we tot nu toe kennen’, zegt Dai.
Schat aan gegevens
De exoplaneet lijkt in sommige opzichten veel op de aarde. Zijn straal is 1,08 keer die van onze planeet en zijn massa is 1,44 keer zo groot. Hij heeft waarschijnlijk ook een vergelijkbare samenstelling met veel ijzer en silicium.
De krachtige straling van de ster heeft één kant van de planeet verhit tot minstens 1100 graden Celsius. Als je op het oppervlak zou staan, zou je onder je een oceaan van gesmolten rots zien. Boven je zou je een ster zien die tachtig keer zo groot is als de zon gezien vanaf de aarde. ‘Je kunt je voorstellen dat als je op deze helse planeet bent, het leven niet erg aangenaam is’, zegt Dai.
Dai en zijn team ontdekten TOI-6255b met de Keck Planet Finder, een relatief nieuwe telescoop van het W. M. Keck Observatory in Hawaï. Twee jaar geleden begon deze telescoop met het zoeken naar planeten. Hij kan de helderheid en beweging van sterren veel nauwkeuriger meten dan eerdere instrumenten.
‘Meestal krijg je bij een systeem als dit niet de schat aan gegevens die de onderzoekers nu hebben gekregen’, zegt astronoom Brian Jackson van de Boise State University in de Amerikaanse staat Idaho.
Kannibalisme
We zien de planeet waarschijnlijk aan het einde van zijn leven, zegt Dai. In de komende paar honderd miljoen jaar zal hij nog verder uitrekken, tot hij langzaam uiteenvalt en uiteindelijk door zijn ster wordt opgegeten.
Dit komt relatief vaak voor: naar schatting kannibaliseert één op de twaalf sterren zijn eigen planeten. Het is echter zeldzaam om de laatste stadia van dit proces te zien. ‘De planeet begon waarschijnlijk met een veel langere omlooptijd, dus zien we hem precies op het einde’, zegt Dai.
De eivormige exoplaneet biedt ook de mogelijkheid om krachtige magnetische velden in actie te zien. In ons eigen zonnestelsel staan planeten te ver weg om de effecten van het magneetveld van de zon te voelen. TOI-6255b zou weleens kunnen baden in het magnetische veld van zijn ster. ‘Omdat hij zo dichtbij is, glijdt de planeet waarschijnlijk door lussen van gemagnetiseerd plasma’, zegt Jackson.
