Vanaf het Kennedy Space Centre in Florida vertrekt op 16 januari het ruimteveer Columbia. Aan boord zijn drie experimenten en twee nieuwe instrumenten van Nederlandse afkomst.
Tien, negen, acht … niet alleen de Amerikanen, maar ook een aantal Nederlanders telt in spanning af tijdens de lancering van het ruimteveer Columbia. Tijdens de 16 dagen durende missie zullen de astronauten onder andere drie Nederlandse wetenschappelijke experimenten uitvoeren. Ook bevinden zich twee instrumenten van Nederlandse makelij aan boord.
AORTA is de naam van het eerste experiment, waarbij de bloeddrukregeling van de astronauten centraal staat. John Karemaker van de Universiteit van Amsterdam wil proberen te voorspellen wie van de astronauten de meeste problemen gaat krijgen met zijn bloeddruk als ze terugkeren op Aarde. Net als bedlegerige patiënten die te snel opstaan uit bed, kunnen astronauten die een tijd in de ruimte zijn geweest last krijgen van duizelingen. In beide gevallen daalt het bloedvolume doordat het lichaam zich aanpast aan de situatie dat alle fysiologische systemen niet of nauwelijks belast worden. Karemaker maakte een computermodel dat op grond van individuele gegevens over bloeddrukregeling voorspelt of er problemen te verwachten zijn.
Karemaker verkreeg al voor hun vlucht gegevens over de bloeddruk van de astronauten
‘Als we iets buitenaards ontmoeten, dan is het een machine’
Oude sterren en pril leven – dat zijn de onderwerpen waar het hart van sterrenkundige Leen Decin harder van gaat kloppen.
Een tweede medisch experiment moet meer inzicht verschaffen in botontkalking. Paul Veldhuijzen van de Vrije Universiteit wil zich richten op de invloed van microzwaartekracht op de afbraak van mineralen in het bot. Hij spoot radioactief calcium in bij zwangere muizen. De muizenembryo’s gebruiken dit calcium voor hun botopbouw. Na zeventien dagen groei isoleerde hij de botjes en zette ze in een medium waarin ze verder kunnen groeien. Nadat de botjes in de ruimte zijn geweest, bekijkt de wetenschapper hoeveel calcium er afgebroken is.
Het laatste experiment onder leiding van Jaap van der Waarde van Bioclear in Groningen bestudeert de invloed van microzwaartekracht op bacteriën in biologische filters. Deze filters zijn belangrijke kandidaten om de luchtzuivering in ruimteveren op zich te nemen.
Ten slotte neemt de Columbia ook twee nieuwe Nederlandse meetinstrumenten mee. De BIOPACK is speciaal ontwikkeld om kleine biologische monsters als weefselkweken, kleine plantjes of insecten te herbergen. Ook is het apparaat een geautomatiseerde onderzoeksfaciliteit: onder verschillende omstandigheden als temperatuur of centrifugesnelheden kan het met minimale tussenkomst van astronauten zelfstandig experimenten uitvoeren en data opslaan. Het tweede instrument, de MAMBA, is speciaal ontwikkeld voor de experimenten met de muizenbotten en de biologische luchtfilters.
Sonja Jacobs
